بررسي سيركلاسيون فضايي وارتباط فضاهاي بازوبسته درخانه‌هاي دوره قاجار تهران (نمونه موردي خانه نصرالدين ميرزا، خانه صادق هدايت)

از ابتداي سلطنت ناصرالدين شاه و ورود معمار غرب به ايران، در طرح ساختمان‌هاي جديد، تلفيقي از معماري سنتي ايران و معماري نئوكلاسيك غرب ديده مي‌شود. خانه‌هاي دوره‌ي قاجار به عنوان نقطه عطف جلوه هنرو معماري تلفيقي بوده و بستر مناسبي براي مطالعه اين سبك را محيا نموده‌اند. معماري سنتي ايران توجه ويژه‌اي به عملكرد فضاها داشته است. هريك از فضاها با توجه به نوع اتفاقاتي كه در آن افتاده داراي ابعاد ويژ‌ه‌اي مي‌باشند. باتوجه به اهميت و ضرورت معماري دوره قاجار در روند تاريخي معماري معاصر ايران، دو نمونه از آثار معماري قاجار منصوب به خانه صادق هدايت و خانه ناصرالدين ميرزا انتخاب شد. سيركلاسيون فضايي در اين دو خانه به عنوان يكي از مهمترين مفاهيم طراحي و همچنين بررسي فضاهاي باز، نيمه‌باز و بسته اين بناها مورد بررسي قرار گرفت. هدف از پژوهش حاضر، تاثير فرهنگ و معماري غرب در معماري سنتي ايران و تحولات متاثر از آن در شكل‌گيري سيركلاسيون فضايي و ساختار فضاهاي پر و خالي خانه‌هاي دوره قاجار مي‌باشد. سوالات اصلي پيرامون پژوهش حاضر اينگونه طرح شده‌اند كه ساختارهاي فضايي تشكيل يافته در خانه‌هاي دوران قاجار به چه صورت تفكيك يافته است؟ تاثير معماري قاجار در سلسله مراتب دسترسي به فضاهاي باز، نيمه باز، و بسته در خانه‌هاي اين دوره چگونه بوده است؟ در اين مقاله ابتدا به تعريف هريك از گونه‌هاي فضايي و ويژگي‌هاي معماري گونه‌هاي فضايي در خانه‌هاي دوران قاجار تهران پرداخته شده و بر اساس اصول سازماندهي فضاها، تفكيك فضايي در نمونه‌هايي از خانه‌هاي اين دوران مورد بررسي و تحليل قرار گرفته است. اين تحقيق از نوع توصيفي- تحليلي بوده و روش تحقيق آن كتابخانه‌اي – ميداني است.