سيري بر مفاهيم توسعه اقتصادي از رشد تا پايداري؛ تطابق‏پذيري با رويكرد اسلامي

دانش اقتصاد و مفاهيم مرتبط با آن مانند رشد و توسعه، در علوم تجربي رقم خورده اند، اما متاثر از ارزش ها، اعتقادات و مكاتب فكري فلسفي هستند. مطالعه حاضر، ابتدا مفهوم توسعه و تحول تاريخي آن را به اجمال مطرح نموده و در مسير تكاملي، مفهوم توسعه «توسعه پايدار» به عنوان دستاورد جامعه انساني نقد و بررسي كرده است. هر چند جوامع انساني به ويژه در جهان غرب، پس از آزمون و خطاي فراوان و تجربه تبعات منفي اجتماعي، فرهنگي و محيط زيستي تلقي رشد اقتصادي به مثابه توسعه، توسعه پايدار را مد نظر قرار دادند، ولي بررسي نشان مي دهد اين مفهوم نيز از تناقض دروني رنج مي برد. از سوي ديگر، ارزش هاي ماترياليستي و خودخواهانه نظام اقتصادي و جامعه مصرف كننده غربي در تضاد با اصول توسعه پايدار قرار دارد. اين مطالعه در نهايت، رشد اقتصادي مطلوب اسلام و مؤلفه هاي آن را تبيين نموده است. آموزه هاي اسلامي ايجاب مي كنند كه در اندازه گيري رشد اقتصادي، در كنار هزينه هاي محيط زيستي فعاليت هاي توسعه اي و عمراني، هزينه هاي فرهنگي نيز مورد توجه قرار گيرند. لازمه تحقق چنين جامع نگري در اندازه گيري رشد كه امكان تعالي انساني را تسهيل خواهد كرد، تبعيت از ارزش هاي بنيادين انساني مانند عدالت، احترام به محيط زيست و حفظ عاطفه و نهاد خانواده است. اين ارزش ها در تناقض با ارزش هاي نظام اقتصادي ليبراليستي قرار دارد.