تحليل انديشه دكتر صادق زيباكلام در باب توسعه با تمركز بر نقد و بررسي كتاب «ما چگونه ما شديم»

مطالعه متون مرتبط با توسعه و مباحث مختلف آن و نيز بررسي، تحليل و تعمق در انديشه انديشمندان و صاحب نظران حوزه توسعه مويد اين نكته است كه نه تنها اتفاق نظر محكم و جامعي پيرامون وجود ارتباط و وابستگي ميان پيشرفت كشورهاي توسعه يافته با توسعه نيافتگي كشورهاي عقب مانده وجود ندارد بلكه نظريه هاي مغاير متعددي در اين زمينه به چشم ميخورد. در اين ميان با وجود تلاش ارزشمند اساتيد و نظريه پردازان، اكثر كتاب ها، مقاله ها و سخنرانيهاي متعددي كه در حوزه توسعه در دسترس است بيش از آنكه موفق شده باشند در سطح عميق، به شناسايي نارساييهاي ريشه اي موانع توسعه در كشور بپردازد در تحليل لايه لايه علت ها در سطح اول و ليتاني متوقف شده و از ورود به لايه هاي پايين تر علت يا علل توسعه نيافتگي كشور عاجز مانده است و تنها تعداد بسيار محدودي از قضاوت در سطح اول عبور كرده و سطوح عميق تر را مورد بررسي قرار داده اند. به دليل پيش گفته و از ميان نظريه پردازاني كه راجع به مبحث با اهميت توسعه، ديدگاههاي مربوط را ارائه كرده اند دكتر صادق زيباكلام و يكي از آثار ايشان يعني كتاب «ما چگونه ما شديم» انتخاب شد اين بود كه، كتاب مذكور يكي از معدود آثاري است كه در قضاوت راجع به توسعه نيافتگي كشور وارد لايه هاي زيرين كوه يخ شناور در آب شده و به دور از ملاحظه هاي مرسوم و دست و پاگير به پاره اي از دلايل ريشه اي اشاره كرده است. هرچند ابهام ها، سوال ها و نقدهاي بسياري بر ديدگاه منعكس شده در كتاب مذكور وجود دارد كه در ادامه به صراحت به آنها اشاره خواهد شد. همچنين صرف نظر از نقد صريحي كه خواهد آمد بايد به اين نكته توجه شود كه نقد سياه و سفيد و تفكر فازي همراه با تعصب نه تنها براي دستيابي به اتفاق نظر مفيد نيست بلكه موجب ميشود نقاط قوت و نكات مفيدي كه در ديدگاه ارايه شده وجود دارد، در سايه نقاط ضعف موجود، ناديده گرفته شود. در اين تحليل تلاش ميشود علاوه بر مقايسه ديدگاه دكتر زيباكلام و ساير نظريه پردازاني چون دكتر حسين عظيمي و دكتر محمود سريع القلم، انتقادها و اظهارنظرهاي تني چند از ديگر اساتيد محترم و پاسخ هاي ارايه شده توسط مولف كتاب «ماچگونه ماشديم» در ارتباط با آنها نيز جمع بندي و مورد توجه قرار گيرد. در اين راستا علاوه بر آنكه به نقاط ضعف و قوت ديدگاه دكتر زيباكلام و محتويات كتاب مذكور توامان اشاره خواهد شد بعضاً نقد منتقدان محترم نيز مورد بررسي قرار خواهد گرفت.