بررسي سازگاري توسعه علمي با الگوي جامعه اسلامي ايراني بر مبناي مزيت نسبي

بسياري از صاحب نظران، توسعه علمي را ارزشمندترين سرمايه هر كشوري مي دانند. امروزه در سراسر جهان آن را عنصر اصلي فرايند توسعه برمي شمارند. يكي از نكات بارز در سند چشم انداز بيست ساله، توصيف ايران به عنوان كشوري توسعه يافته با جايگاه اول اقتصادي، علمي و فناوري در منطقه آسياي جنوب غربي و با تعامل سازنده و مؤثر در روابط بين الملل، با ويژگي هايي چون برخورداري از دانش پيشرفته، توانا در توليد علم و فناوري، متكي بر سهم برتر منابع انساني و سرمايه اجتماعي در توليد ملي است. بر همين اساس، مقاله حاضر به دنبال پاسخگويي به اين سؤال است كه براي توسعه علمي و اقتصادي ايران و تحقق اهداف سند چشم انداز بيست ساله، چه الگويي را مي توان به گونه اي كه با شرايط اقتصادي جامعه اسلامي ايراني سازگار باشد تبيين نمود. به منظور پاسخگويي به اين سوال، با استفاده از شاخص مزيت نسبي، به شناخت فعاليت هاي اقتصادي اولويت دار در ايران پرداخته مي شود. سپس به منظور الگوسازي آن، عوامل مؤثر بر مزيت نسبي با تأكيد بر عوامل تجاري و توليد علم، مورد مطالعه قرار گرفته و با استفاده از روش داده هاي تابلويي، نتايج برآورد مدل ارائه شده است. نتايج نشان مي دهد كه عواملي كه بيشترين اثر مثبت را بر بهبود مزيت نسبي دارند، به ترتيب، موجودي سرمايه، مخارج عمراني دولت و توليد علم مي باشند. در حالي كه افزايش درجه باز بودن اقتصاد، واردات كالاهاي اوليه و واسطه اي و درآمدهاي نفتي، منجر به كاهش مزيت نسبي و در واقع، كاهش توان رقابت پذيري محصولات صنايع كارخانه اي ايران مي شود.