چگونگي تئوريزه‌شدن الگوي توسعه غربي و كيفيت تئوريزه‌شدن الگوي پيشرفت اسلامي در دوران‌گذار

تحوّل در ساختارهاي سياسي، فرهنگي و اقتصادي براي ايجاد تمدن مدرن را فرآيند «توسعه» مي داند؛ اما «پيشرفت در منطق اسلام، متفاوت است با توسعه در منطق تمدن مادى غرب. آنها با يك جهت -جهت مادى- به توسعه نگاه مي كنند. اما در منطق اسلامى، پيشرفت ابعاد جامعي دارد: پيشرفت در علم، پيشرفت در اخلاق، پيشرفت در عدالت، پيشرفت در رفاه عمومى، پيشرفت در اقتصاد، پيشرفت در عزت و اعتبار بين المللى، پيشرفت در استقلال سياسى، پيشرفت در عبوديت و تقرب به خداى متعال». (بيانات مقام معظم رهبري 19/7/1391). براين اساس، پژوهش حاضر براي تحليل سازگاري مدل هاي رايج توسعه غربي با مباني اسلامي و ويژگي هاي جامعه ايران، ابتدا به تبيين نظريِ «نظام مفاهيم، ساختارها و محصولاتِ» مدل هاي رايج توسعه غربي و ارزش هاي مادي برخاسته از فرهنگ آن پرداخته و سپس براي حركت به سمت مدل مطلوب اسلامي ايراني به طراحي چارچوب نظري براي الگوي پيشرفت اسلامي در «دوران گذار» مي پردازد. به عبارت بهتر، با شناخت دقيق و قاعده مند از چارچوب مدل هاي رايج دنيا و تأثيرگذاري آن در وضع موجود كشور ايران، به ترسيم الگوي گذار براي تغيير جهت در شاخصه هاي كمّي و كيفي آن مدل ها مي پردازد. البته اين الگو، مدلِ شيب براي دوران گذار است تا بتوان در آينده با الگوي مطلوبِ پيشرفت اسلامي به سمت تحقق تمدن نوين اسلامي حركت كرد. بايد توجه داشت كه به صورت منطقي، هر الگويِ گذار بدون طراحي الگويِ مطلوب امكان پذير نيست؛ لذا الگوي پيشنهاديِ دوران گذار در اين مقاله براساس الگوي مطلوب پيشرفت اسلامي طراحي شده است