درآمدي بر تحليل مقايسه اي الگوهاي توسعه شهري در كشورهاي اسلامي و غربي

يكي از مسائل اساسي شهرها در دنياي معاصر تعريف الگوهاي توسعه شهري و به اجرا گذاشتن آن هاست. بخش مهمي از محتواي الگوها برخاسته از مباني ارزشي هر جامعه است كه در نتيجه آن پيامدهاي توسعه اي متفاوت را مي توان انتظار داشت. جهان به سرعت در حال شهري شدن است و در اين ميان سهم كلان شهرها در جذب جمعيت و تراكم مادي و معنوي رو به فزوني است. پرسش هاي مهم اين هستند كه كلان شهرهاي امروزي چه الگوهاي توسعه اي را دنبال مي كنند و شباهت ها و تفاوت هاي اين الگوها با يكديگر چيستند؟ يك ديدگاه اين است كه مسائل كلان شهرها مانند آلودگي محيط زيست، اشتغال، مسكن و غريبگي تفاوتي با يكديگر ندارد و از اين رو الگوهاي توسعه شهري در جهان رو به همساني دارد. مي توان با بررسي الگوهاي توسعه شهري در شهرهاي تهران، استانبول، دوبي، لندن و نيويورك كه فرهنگ هاي مذهبي متفاوتي دارند ميزان تفاوت ها و شباهت هاي الگوهاي توسعه را نشان دهد. پژوهشي اساسي بدنبال پاسخ به اين پرسش است كه مباني ارزشي اسلامي تا چه اندازه در الگوهاي توسعه اي كه شهرهاي واقع در كشورهاي اسلامي دنبال مي كنند، بازتاب يافته است؟ دستاوردهاي چنين پژوهشي مي تواند شناسايي الگوهاي توسعه شهري در ميان تعدادي از مهمترين شهرهاي منطقه و دنيا و مقايسه ميان آن باشد. در مقاله حاضر به عنوان گام مقدماتي پژوهش مذكور تلاش شده تا با بررسي تعدادي از پژوهش هاي مربوط به شهر اسلامي برخي از معيارهاي الگوي پيشنهادي شهر اسلامي كه مي تواند مبناي ارزيابي الگوهاي توسعه شهري باشد، ارائه شده است.