گذر به پساپايداري: رويكرد انتقادي به توسعه پايدار بسان يك ايدئولوژي

در بنيان معنايي، توسعه پايدار، مشاركت جهاني براي تداوم و پويايي رشد اقتصادي، عدالت اجتماعي و حفظ و نوزايي ظرفيت هاي زيست محيطي، نه تنها براي حال حاضر بلكه براي نسل هاي آتي را برمي تابد و مبين نوعي جامع نگري و تعهد همگاني براي بهبود آيندة مشترك بشر است، به نحوي كه ضمن تأمين نيازهاي نسل هاي حاضر ، توانايي نسل هاي آتي جهت برآوردن نيازهاي خويش محدود نگردد. مفهوم پايداري كه مدت ها است زينت بخش گفتمان توسعه گران به شمار مي رود و همانند يك معيار بايسته براي انديشه ورزي و مداخله گري عملي كنشگران توسعه محسوب مي شود، به ميزان زيادي تفسيرپذير و تكامل يابنده بوده و ارائه يك تعريف استاندارد، زمانشمول و جهانشمول از آن تا حدي دشوار و به همان ميزان، بي فايده است. فراسوي انديشه پردازي ها و الگوسازي هاي مفهومي صورت گرفته كه به فراخور شرايط در موقعيت هاي مختلف رنگ و بوي فلسفي، ايدئولوژيكي، اخلاقي، ارزشي، سياسي و غيره به خود گرفته است، تحقق توسعه پايدار بسان يك فضيلت امر نيك براي بشر نيازمند طرح ريزي و پيگيري راهبردهاي مقتضي در عرصه عمل است. اين مهم مستلزم انديشه ورزي در اين وادي با در نظر گرفتن مقتضيات خاص هر جامعه به لحاظ تاريخي، فرهنگي، اجتماعي، سياسي، نهادي، اقتصادي و بوم شناختي و با پرهيز از الگوبرداري مد روز نظري و مفهومي از انديشه هاي غربي است. در اين مقاله تلاش شده است تا ضمن مروري اجمالي مفهوم و ابعاد توسعه و نقدهاي وارد بر انديشه توسعه، سير انديشه توسعه پايدار، مولفه ها، چالش ها و نقدهاي مطرح در اين خصوص تبيين و تشريح شود.