تحليل شناختي استعاره هاي عشق در غزليات عطّار

اين مقاله به بررسي استعاره هايي مي پردازد كه با محوريت بن مايه عشق در غزليات عطّار نمود يافته اند. مباني نظري مقاله، نظريه استعاره هاي مفهومي است كه استعاره را از حدّ شگردي بلاغي به سطح ابزاري براي تفكر و شناخت ارتقا داده است. مفهوم عشق در غزليّات عطّار به كمك راهبردها يا ابزارهاي شناختي رايجي مانند استعاره، تصوير، مجاز و جاندارانگاري مفهوم سازي شده است، اما به نظر مي رسد عطّار شيوه هاي خلاقانه تري را در استعاره هاي شعري عشق به كار برده است و آن برجسته سازي ويژگيهاي مثبت حوزه مبدأ و پنهان سازي ويژگيهاي منفي همان حوزه از نگاه شناختي و نيز انتقالِ مفاهيم حوزه مبدأ از گفتمان رايج به گفتمان شعري و تغيير دادنِ معاني حوزه هاي مبدأ و يا به عبارتي ديگر گزينش معاني جديد براي مفاهيم حوزه مبدأ است. در ابتداي مقاله گزارش دقيقي از استعاره هاي عشق در غزليات عطّار را ارائه داده ايم. آنگاه استعاره ها را بر اساس نوع مضمون به چهار گروه تقسيم كرده ايم: استعاره هايي كه تصوير روشن و دلپذيري از عشق ارائه مي دهند، آنها كه صفات و ويژگيهاي منفي براي عشق اعتبار كرده اند، استعاره هاي دو وجهي و استعاره هاي خنثي. آمار دقيق هر چهار گروه استعاره را ارائه داده و به تحليل شناختي هر گروه پرداخته ايم و شگردهاي بياني و بلاغي عطّار را در ساختن اين استعاره ها بررسي كرده ايم. بعد از استعاره هاي خنثي، استعاره هايي كه ويژگيهاي منفي براي عشق اعتبار كرده اند از بيشترين بسامد در غزليات عطّار برخوردارند و استعاره هاي دو وجهي داراي كمترين بسامد مي باشند.