بررسي و تحليل نماد در رباعيات عطار

نماد يكي از ابزارهاي بياني مهم براي به تصوير كشيدن انديشه ها و تفكرات عميق است. اين ظرفيت زباني در ادبيات و به خصوص ادبياتِ عرفاني بسيار مورد توجّه شاعران و نويسندگان قرارگرفته است و كمتراثري عرفاني را مي توان يافت كه خالق آن از نماد و نمادپردازي بهره نگرفته باشد،اين مسأله شايد بدين دليل است كه نماد برخلاف برخي عناصر بياني ديگر به سبب تأويل پذيري طيف معنايي وسيعتري را در برمي گيرد و داراي كاركردهاي خاصي است. عطار نيشابوري به عنوان يكي از شاعران برجسته ادبيات عرفاني در رباعيات(مختارنامه)از اين عنصر بياني تقريباً در هر پنجاه باب اثر خوداستفاده كرده است و توانسته انديشه هاي نغز عرفاني را از رهگذر نماد به خواننده اثرش منتقل نمايد.در اين جستار پس از نگاهي گذرا به نماد و انواع آن، همچنين جايگاه نماد در سخن عارفان، با بسامدگيري و ارائه جداول آماري به تحليل و بررسي نماد در رباعيات عطار نيشابوري پرداخته ايم، از نتايج بحث ها آشكار گرديد كه در ميان نمادهاي به كار رفته در رباعيات اين شاعر بسياري نمادهاي مرسوم هستند كه ديگر شاعرانِ عارف قبل از وي از جمله سنايي از آن ها بهره گرفته اند امّا گاه عطار همان نمادهاي مرسوم را در معني ديگري به كار مي گيرد و به آن ها جنبه شخصي مي بخشد. همچنين نماد با خاستگاه طبيعت 98 درصد نمادهاي رباعيات را تشكيل مي دهد و اين توجّه ويژه اين شاعر را به طبيعت مي رساند. و نماد با خاستگاه دين و مذهب تنها 2درصد نمادها را در بر مي گيرد. همچنين نمادي با خاستگاه ملّي و اساطيري در رباعيات يافت نشد.