خواب و رؤياي عرفاني شيخ فريد الدين عطارنيشابوري

خواب و رؤيا يكي از پيچيده ترين داده هاي الهي است كه با وجود همۀ پيچيدگي اش در ادبيات عرفاني نيز مورد توجه خاص قرار گرفته است. در همه آثار عطارخواب و رؤيا ديده مي شود. تذكره الاولياء از بالاترين بسامد رويا برخوردار است. همه روياهايي كه در اين كتاب بيان شده است در مورد مسائل سيروسلوك و راه هاي رسيدن به خداست. بعضي از اين روياها در آثار منظوم عطار تكرار شده است. كمترين تعداد رويا در اسرارنامۀ، عطار است. بعد ازآن، الهي نامه است كه از 6 مورد رويا 4 مورد آن تكراري است. از 12 مورد مصيبت نامه نيز مورد 4 مورد آن تكراري است. در منطق الطير از 11 مورد رويا 3 مورد آن تكراري است كه بعضي از روياهاي ديگر آن نيز به اين روياهاي تكراري بسيار شبيه است .اما مضمون رؤيا در ديوان و مختارنامه تا حدودي متفاوت با تذكره الاولياء و آثار منظوم اوست. و به معناي غفلت و بي خبري است. هم چنين در اين دو اثر، ديدن معبود در رؤيا امكان پذير است. در ديوان عطار 14 مورد خواب و رويا بيان شده است، و در مختارنامه در 19 رباعي اين واژه را به كار برده است. فقط در 3 مورد آن صريحاً به ديدن رويا در خواب تصريح شده است. در ساير موارد در معناي بي خبري و غفلت و مرگ است. هم چنين در آثار عطار به مواردي برمي خوريم كه پيشگويي ها، تعبيرات كهن و رسومات بدوي را تداعي مي كند. در مقاله تلاش شده است تا جايگاه رؤيا در نزد عرفا و مضمون روياهاي آن ها از لحاظ اسطوره و روانشناسي مورد بررسي قرار مي گيرد.