بررسي كاركردهاي روايي در سه فيلم درباره ي الي، جدايي نادر از سيمين و گذشته، ساخته هاي اصغر فرهادي، بر پايه ي آراي رولان بارت

سينما يكي از پرمخاطب‌ترين و تأثيرگذارترين رسانه‌هاي دنياي مدرن است. فيلم‌ها بخشي از محبوبيت خود را مديون روايت‌هايشان هستند. اين روايت است كه مخاطب را جذب مي‌كند، او را تحت تأثير قرار مي‌دهد يا پيام مؤلف را به او مي‌رساند. ازاين‌رو و به دليل اهميت ويژه‌اي كه روايت در اين رسانه دارد، مطالعه‌اي ساختاري و عميق از آن امري ضروري مي‌نمايد. در اين پژوهش تلاش شده است تا با رويكردي ساختارگرايانه، روايت سه فيلم از فيلم‌هاي مطرح سينماي ايران، يعني درباره الي (1388)، جدايي نادر از سيمين (1389) و گذشته (2013)، ساخته‌هاي اصغر فرهادي، با استفاده از نظريه‌ي معروف رولان بارت بررسي و مطالعه شوند. بارت روايت را داراي سه سطحِ «كاركردها»، «كنش‌ها» و «روايت» مي‌داند. او معتقد است كه برخي از روايت‌ها عميقاً كاركردي‌اند (مانند قصه‌هاي عاميانه)، درحالي‌كه برخي ديگر برعكس عميقاً نشانه محور هستند (مانند رمان‌هاي روان‌شناختي). بارت كاركردها را به دو گروه كاركردهاي «توزيعي» (Distributional) و «تلفيقي» (Integrational) تقسيم مي‌كند كه هركدام از آن‌ها خود به دو گروه «كاركردهاي اصلي» و «كاتاليزورها» و همچنين «نشانه‌هاي اشاره مستقيم» و «آگاهاننده‌ها» تقسيم مي‌شوند. در اين مقاله كاركردهاي روايي بارت در متن سه فيلم ذكرشده بررسي و تحليل‌شده‌اند و الگوي ساختاري آن‌ها در اختيار مخاطب قرارگرفته است. تعدادي از اين كاركردها هسته‌ي اصلي روايت را رقم مي‌زنند و نقش كليدي در آن دارند و تعدادي ديگر نقش‌هايي نظير به بيراهه بردن روايت، تحرك بخشيدن به روايت و ايجاد تعليق دارند. دسته‌اي ديگر از كاركردهاي بارت در روايت اين سه اثر نقش‌هايي از قبيل پيشگويي‌كننده، تسريع‌كننده و گاه دلالت‌هاي شخصيت شناسانه و روانكاوانه دارند.