بررسي پيشينه‌ي نظريه‌ي ژانر در سنن عربي و فارسي در پرتو طبقه‌بندي علوم

اين سخنراني در پرتو بررسي كتاب نظريه‌ي ژانر، به اين مساله اصلي مي‌پردازد كه نظريه‌ژانر در سنت ادب فارسي و عربي در مقايسه با سنت ادبي يوناني و رومي كه افلاتون، ارسطو و هوراس را پيشگام آن مي‌دانند، به درستي به معاينه‌ي نقادان درنيامده است و لازم است كه در اين زمينه چاره‌انديشي شود. در واقع، همه‌ي بحث اين است كه ممكن است نتوان در سنت ادبي فارسي و عربي، نشاني از نظريه‌ي ژانر جستجو كرد، ليكن نگاهي به طبقه‌بندي علوم نزد ايرانيان و اعراب نشان مي‌دهد كه انديشمندان اين دو سنت، گام‌هايي را در زمينه‌ي طبقه‌بندي برداشته‌اند. واضح است كه طبقه‌بندي علوم از ديرباز در ميان فلاسفه و منطقيون علوم قديم و جديد ملل مختلف مطرح بوده است و انديشمندان ملل مختلف هميشه تلاش كرده اند كه به حدود و ثغور مرزهاي دانش پي ببرند و ايده ها و نگرش‌هاي هستي‌شناختي و معرف‌شناختي خود را در قالب الگوها، پارادايم‌ها، روش‌ها، دسته‌ها و طبقه‌بندي‌هاي گوناگون طرح‌پردازي، صورت‌بندي و ارائه كنند. بدين ترتيب، در فلسفۀ علم، حوزه‌اي تازه با نام طبقه‌بندي علوم (classification of sciences) مطرح مي‌شود كه خود حوزه‌اي ميان رشته‌اي است. البته درست است كه اين طبقه‌بندي در ظاهر ارتباطي با نظريه‌ي ژانر ندارد، توجه به اصول حاكم بر اين نوع طبقه‌بندي‌ها، مي‌تواند راهگشاي مطالعه‌ي نظريه‌ي ژانر در دو سنت ادبي فارسي و انگليسي به حساب آيد.