بررسي سبك‌شناختي اظهار و اضمار در قرآن كريم و ارتباط آن با انسجام و پيوستگي آيات

يكي از زيبايي‌ها و در عين حال پيچيدگي‌هاي زباني- سبكي قرآن، مسالۀ خروج از مقتضاي ظاهر يا فراهنجاري آن است كه در سطوح مختلف اين كلام آسماني اتفاق مي‌افتد. اهميت فراهنجاري در اين است كه دريافت‌كنندۀ متن ظاهرا با نوعي عدم انسجام و از هم‌گسيختگي در كلام روبرو مي‌شود، در حالي‌كه كاربست اين پديده، در واقع بيانگر رفتار زبان، دگرگوني ابزارهاي زباني و استراتژي‌ها و تكنيك‌هاي در دسترس ماتن است. اضمار و اظهار يكي از اشكال فراهنجاري به‌شمار مي‌آيد كه با همين هدف در كلام مجيد به‌كار رفته است. بدين تصور، پژوهش حاضر بر آن است تا به شيوۀ توصيفي-تحليلي و با رويكرد سبك‌شناسي، كاربست اضمار و اظهار را در پاره‌اي از آيات قرآن بررسي كند و ارتباط اين دو را با انسجام و پيوستگي آيات تبيين نمايد. داده‌هاي قرآني نشان داد كه هريك از آيات قرآن در يك بافت موقعيت خاص ارائه مي‌شود و توسط عوامل هم‌متني و بافتي تحت تاثير قرار مي‌گيرند. درنتيجه كاربست ضمير به‌جاي اسم ظاهر و استعمال اسم ظاهر در جاي ضمير، راهبردي سبك‌شناختي است كه در پي ايجاد كاركرد بلاغي برجسته‌سازي و افادۀ معنايي خاص صورت مي‌پذيرد لذا شرح زباني اين دو تكنيك، درك خواننده را نسبت به ظرافت‌هاي دستوري و معنايي ارتقا مي‌دهد همچنان‌كه انسجام و پيوستگي معنايي آيات را تاييد مي‌كند.