عوامل تغيير سبك خراساني به عراقي

عوامل برون¬متني همان¬قدر در خلق آثار ادبي نقش دارند كه عوامل درون¬متني. در بررسي علل و عوامل تحول سبكي و ادبي از دوراني به دوران ديگر بايد به مجموعه عوامل متعددي توجه كرد كه هر كدام نقشي اصلي در ساختار كلي جامعه و در ارتباط با ساير ساختارها دارند؛ چرا كه ادبيات آيينه¬ي تمام¬نماي جامعه است. اين عوامل برون متني بر اساس اصطلاح موكاروفسكي به نام ساختار ساختارها( ساختارسياسي، اقتصادي، ايدئولوژي و ادبي) است كه تأكيد بر تأثيرات متقابل اين ساختارها دارد؛ يعني هر ساختاري در ساختار بزرگ¬تر از خود اثر دارد و مجموعه¬ي ساختارها نيز بر يكديگر اثر دارند. بر همين اساس اين مقاله با واكاوي تاريخ، سياست، فرهنگ، ايدئولوژي و دين حاكم بر قرون چهار تا هشت هجري سعي در روشن نمودن تغييرات در ادبيات فارسي دارد. اما آنچه مهم است اين موضوع است كه بر پايه¬ي نظرات جامعه¬شناسي چون گلدمن ادبيات معلول عوامل برون-متني نيست بلكه با آن¬ها تعاملي دوسويه دارد.