كانون¬سازي و وجوه آن در رساله¬الطيرهاي فارسي و عربي

نظريه¬ي¬ كانون روايت ژنت و جهت¬گيري¬ ¬تولان، از ديدگاه¬هايي هستند كه در زمينه¬ي كانون¬سازي/ منظر روايت مورد استفاده واقع مي¬شوند. در جستار حاضر، با استفاده از روش توصيفي- تحليلي و با هدف شناسايي¬ جايگاه¬هاي كانون¬سازي و جهت¬گيري راويان به بررسي ¬كانون¬سازي در رساله¬الطيرهاي فارسي و عربي پرداخته¬ايم. براساس نتايج، كانون-سازي دروني به دليل شناخت محدود شخصيت¬ها و پيشبرد پيرنگ ماجرا كاربرد داشته و توسط افعال ¬غيراستنباطي تكميل¬مي¬شود. در اين نوع، كانون¬شدگي تنها ايدئولوژي نويسنده نيست و راويان مؤلّفه¬هاي ¬ديگري را نيز به عنوان¬ كانوني¬شده به كارمي¬برند. كانون-سازي ¬بيروني نيز بدون حفظ استقلال روايت به جهت ماهيّت ¬تعليمي اين داستان¬ها كاربرد داشته است. از عوامل آشنازداي رساله¬الطيرها همراهي ¬كانون¬شده¬ي¬ داخلي با كانون-ساز بيروني و كانون¬شده¬ي¬ خارجي با كانون¬ساز دروني است كه نشان¬دهنده¬ي عدم¬توازي رساله¬الطيرها در كانوني¬شده و كانون¬ساز است. جهت¬گيري ادراكي به جهت بُعد تعليمي آنها، نُرم غالب بوده و شگردهايي چون حضور ايدئولوژي¬ راوي در اثناي ¬گفتمان¬هايي مبتني بر ديالكتيك، ارائه ايدئولوژي از طريق ميزان توزيع گفتگوها، جانبداري از شخصيت¬ها از طريق كاربرد صفات مثبت و منفي براي آنها، استفاده از مدلول استعلايي، استفاده از سؤال-فلسفي و پاسخ¬دادن به آن، بيان ديدگاه در قالب يك آيه¬ قرآني، ارائه¬ تفسيري از داستان در انتها، ابتدا يا لابه¬لاي ¬متن و بيان¬ديدگاه طي¬گفتگو با عنصرآگاه¬داستان براي بازسازي نُرم غالب كاربرد داشته است. رساله¬هايي با محوريّت شخصيت¬كانوني¬كننده، داراي جهت¬گيري-مكاني¬ محدود و رساله¬هايي با محوريّت راوي¬كانوني¬كننده داراي جهت¬گيري دورنمايي هستند. از حيث جهت¬گيري زماني، تمامي رساله¬ها چندزماني هستند و جهت¬گيري روان-شناختي، ارتباط مستقيمي با نوع كانون¬سازي متن روايي دارد.