بررسي نقش ماهيتي آب در معماري ايراني-اسلامي

در دوران اسلامي نقش آب در معماري حالت كاربردي پيدا مي‌كند. معماران اين دوره كاملاً آگاهانه سعي كردند تا بر طبيعت تسلط يافته و آن را به نظم در آورند .آنها به كمك منطق و تكنولوژي زمان خود به آب و طبيعت حياتي رام شدني داده و آن را غني تر ساختند .قبل از اسلام معماري به سوي آب مي شتافت و در كنار آن آرام ميگرفت . بعد از اسلام معماران با شناخت قوانين فيزيكي رفتار آب و درك نقش و تمثيل و ارتباط آن با انسان ، آب را دورن معماري آوردند.آب به نظم كشيده شده در شكل هاي هندسي در اكثر بناهاي دوران اسلامي متجلي شده و به نحوي مركزيت و وحدت در معماري در آب شكل ميگيرد مركزيت آب در معماري در دوران ساساني از آتشكده آذر گشسنسب و معبد آناهيتا بيشاپور شروع شد در دوران اسلامي ما شكل تكامل يافته مركزيت آب در معماري را داريم حركت پر موج آن در مفاهيم مذهبي ادبي و هنري فرهنگ ما جاري شد مفاهيم قرآن كريم از بهشت ،چشمه هاي جوشان و نهرهاي روان آن الگوي الهام بخش معماران شد. در بعضي آيه هاي قرآن از آب به صورت جوي بار ياد شده و آب جاري نشانه حيات و زندگي ابدي ميباشد . هركه از خدا پيامپرش اطاعت كند او را به بهشت هاي داخل خواهند كرد كه در آن نهر ها روان است و يا خدا كسي راكه ايمان آورد و كارهاي شايسته ميكنند به بهشت هاي كه نهر در آن جاري است داخل خواهد كرد. در آياتي ديگر آب هديه خداوند و يادگاري است كه هستي از آن زاده ميشود (آنان كه كفر ورزيدند يا نديدند كه آسمان و زمين بسته بود و شكافتيم و آب هر چيز را زنده كرديم پس چگونه ايمان نمي ياورند در ادبيا ت وعرفان مراد از آب معرفت است چناكه مراد از حيات نيز معرفت است . آب حيات كنايه از چشمه عشق و محبت است كه هر كه از آن چشد جاويدان گردد. روش تحقيق در اين مقاله بصورت تفسيري –تاريخي ومطالعات از نمونه هاي موردي حاضر و اسناد كتابخانه اي جمع آوري گرديده است .