بررسي ميزان توانمندي زمين شناسي منطقه بيرجند در ايجاد و گسترش بندسارها

استان خراسان از جمله مناطقي است كه به دليل بارش كم، امكان كشت ديم زار فراهم نيست و لذا بندسار شيوه سنتي موثر در منطقه براي كشت سيلابي به حساب مي آيد. محدوده مورد مطالعه در ناحيه بيرجند در برگيرنده نقشه چهارگوش زمين شناسي بيرجند در مقياس 1:250000 مي باشد. شهر بيرجند و مراكز جمعيتي متعدد از جمله دستگرد، حاجي آباد، مراك، نوفرست، گيو، ماژان، خوسف، برمينگ، سرچاه شور و سهل آباد را در بر مي گيرد. اين مطالعه بر اساس بازديدهاي ميداني، بررسي‌هاي دورسنجي و پردازش تصاوير ماهواره‌اي گوگل ارث، و پردازش اطلاعات پايه در محيط Arc GIS انجام شده است. پس از مشخص شدن تنوع سازندهاي زمين شناسي و تعيين درجات فرسايش پذيري و نوع بار رسوبي توليدي هر يك، نسبت به تعيين نقش كيفي و كمي آن ها براي مكان يابي مناطق مستعد اقدام شد. بر اساس پردازش تصاوير گوگل ارث منطقه مورد مطالعه، ميزان مساحت گستره بندسارهاي شناسايي-شده منطقه، 24000 هكتار است. وسعت مناطق دشتي و مخروط افكنه اي منطقه كه مكان مناسبي براي توسعه بندسارها مي باشند به ميزان 658222.2 هكتار محاسبه شد كه حدود 42.07 درصد منطقه را پوشش مي دهد. با مقايسه اين ارقام چنين استنباط مي شود كه تنها 3.65 درصد از عرصه آبرفتي و دشتي در منطقه تاكنون تحت احداث و بهره برداري بندسارها قرار گرفته است. واحدهاي سنگي به لحاظ شدت فرسايش پذيري و نوع بار رسوبي توليدي، به طبقات مناسب، تاحدودي مناسب، نامناسب و خيلي نامناسب طبقه بندي شدند كه بر اساس نتايج آن مي توان دريافت كه بيش از 75 درصد سازندهاي مناطق بالادست از پتانسيل نامناسب و خيلي نامناسب برخوردارند و تنها 25 درصد نواحي باقي مانده داراي اثرات مثبت براي احداث بندسارها مي باشند. لذا بايست با در نظر گرفتن عامل زمين شناسي و تلفيق با ساير عوامل از جمله شيب منطقه و ميزان وقوع سيلاب آبراهه ها نسبت به تعيين مناطق توسعه بندسارها اقدام جامع بعمل آورد.