كاربرد شاخص فقر آب در اولويت‌بندي آبخيزها در استان اردبيل

حل بحران آب نيازمند همكاري و اراده جهاني است و آينده‌نگري و برنامه‌ريزي براي منابع آبي در جهان امري ضروري به‌نظر مي‌رسد. در سال‌هاي اخير لزوم تدوين و ارائه شاخص‌هاي جديد جامع و چندبعدي براي ارزيابي وضعيت موجود و پيش‌بيني روند آتي منابع آب سطحي و زيرزميني از اهميت بالايي برخوردار شده است. در همين راستا شاخص چندبعدي تحت عنوان شاخص فقر آب به‌منظور ارزيابي دسترسي به منابع آب ارائه گرديده است. در اين پژوهش مقادير شاخص فقر آب در تعدادي از حوزه‌هاي آبخيز استان اردبيل محاسبه شده و تغييرات مكاني آن مورد ارزيابي قرار گرفته است. در تحقيق حاضر مقادير پنج معيار اصلي شامل: منابع ( موجوديت و تغييرپذيري)، دسترسي (دسترسي به بهداشت)، مصارف ( مصرف آب خانگي و مصرف آب كشاورزي)، محيط‌زيست ( جريان پايه، پوشش گياهي و جريان زيست‌محيطي) و ظرفيت اجتماعي- اقتصادي ( نرخ سواد، جمعيت فعال اقتصادي و اشتغال در بخش غيركشاورزي) مي‌باشند. در ادامه مقدار شاخص فقر آب در هر حوضه با رويكردهاي مختلف وزن‌دهي (وزن يكسان به معيارها و هر بار تأكيد بر يكي از معيارها در وزن‌دهي) محاسبه گرديد. در ادامه حوضه‌هاي مختلف بر اساس وزن‌دهي‌هاي مختلف از نظر شاخص فقر آب اولويت‌بندي شدند. نتايج نشان داد كه محدوده تغييرات مقادير شاخص فقر آب، در حالت‌هاي مختلف وزن‌دهي در دامنه 22 تا 65 در حوزه‌هاي مورد مطالعه متغير است. تجزيه و تحليل معيارهاي شاخص فقر آب نشان داد كه معيارهاي دسترسي و منابع داراي تغييرات بيشتري بوده و معيار محيط‌زيست شرايط نامطلوبي دارد. در وزن‌دهي يكسان به معيارهاي شاخص فقر آب، حوزه شمس‌آباد با مقدار 29 داراي فقر آبي بالاتر و حوزه پل‌سلطان با مقدار 58 داراي فقر آبي پايين‌تري در مقايسه با ديگر حوزه‌هاي مطالعه شده در استان مي‌باشند. مقدار متوسط شاخص فقر آب براي كل حوزه‌هاي مطالعه شده در استان اردبيل 43 بدست آمد كه طبق طبقه‌بندي مركز اكولوژي و هيدرولوژي والينگفورد، فقر آبي شديدي را دارا مي‎باشد.