معدن مس گل چشمه، با سنگ ميزبان آتشفشاني، نمونه اي از كانه زايي مس نوع مانتو،جنوب نشابور، شمال شرق ايران

معدن مس گل چشمه در شمال شرق ايران (جنوب شهر نيشابور) در حاشيه زون ساختاري سبزوار واقع گرديده است. اين محدوده، شامل كمربندي از سنگهاي آتشفشاني- آذرآواري، همراه با ميان لايه هاي رسوبي آهكي و توف با راستاي شمال غرب- جنوب شرق منسوب به ائوسن مي باشد. سنگهاي آتشفشاني اين محدوده، به طور غالب شامل آندزيت، تراكي آندزيت، آندزيت بازالت و بازالت مي باشد. مطالعات ژئوشيميايي حاصل از اين پژوهش نشان دهنده اين است كه سنگ هاي آتشفشاني موجود در منطقه ماهيت بازالت هاي كالك آلكالن با گرايش شوشونيتي را داشته و از نظر جايگاه زمين ساختي احتمالاً شاخص ماگماتيسم كمان قاره اي مرتبط با زون فرورانش مي باشد. زون هاي دگرساني موجود در منطقه شامل كربناتي شدن، پروپليتيكي، سيليسي مي باشد و كربناتي شدن مهمترين دگرساني منطقه مي باشد. بر پايه مطالعات ميكروسكوپي و داده هاي EPMA، كاني هاي گروه كالكوسيت شامل كالكوسيت، ديژنيت، تتراهدريت و كووليت هستند، كه كانه هاي اصلي اين كانسار به شمار مي آيند كه با بورنيت و كالكوپيريت همراهي مي شوند. مالاكيت، آزوريت، كريزوكولا و گوتيت، كانيهاي ثانويه و كوارتز، كلريت، كلسيت و كالسدوني، كانيهاي غيرفلزي هستند. كانه اصلي سولفيدي مس در اين محدوده كالكوسيت مي باشد كه احتمالاً شاهد دونسل از آن هستيم. نسل اول كه به صورت اوليه و پراكنده در اكثر نقاط تشكيل شده است و نسل دوم كالكوسيت كه از تبديل بورنيت و كالكوپيريت به صورت جانشيني و در شرايط سوپرژن ايجاد شده است. كانسار معدن گل چشمه، بر پايه ويژگي هاي زمين شناسي، كاني شناسي، بافت و ساخت كانسنگ نوع سنگ دربر گيرنده، پاراژنز كانه‌نگاري، شكل ماده معدني و عناصر همراه، قابل مقايسه با كانسارهاي مس نوع مانتو است كه در برخي از مجموعه هاي آتشفشاني مزوزوييك و سنوزوييك دنيا گزارش شده اند.