پراكندگي و توزيع گوهرسنگ ها در ايران با نگرشي ويژه به پتانسيل كاني فيروزه در ايران

علي رغم پيشينه ي به نسبت روشن معدنكاري گوهرسنگ و حضور گوهر بر تارك سردمداران و نگين انگشتري عامه مردم، تاكنون تصوير روشني از پتانسيل معدني گوهرسنگ ها در ايران ارائه نشده است. اين توقف برداشته هاي قبلي و عدم آگاهي از نقشه راه توسعه ي گوهرسنگ، نوعي خشنودي كاذب را سبب شده كه ضرورت دارد كارشناسان با ورود هوشمندانه ، زمينه ي توسعه علمي اين هنر-صنعت را در كشور فراهم آورند. ايران به سبب ويژگي هاي زمين شناسي خود داراي پتانسيل مناسب مواد معدني به ويژه براي بسياري ازسنگ‌هاي قيمتي و نيمه‌قيمتي از جمله فيروزه، عقيق، جاسپر، گارنت و غيره است. مزاياي كلي فعاليت روي گوهر سنگ ها كه شامل ارزش افزوده بالاي گوهرسنگ ها يا به عبارتي افزايش تصاعدي قيمت نسبت به وزن، سهم سرانه سرمايه گذاري كم به ازاي اشتغال هر نفر (اشتغال زائي زياد با هزينه پايين)، كاربرد گوهر سنگ ها در صنايع و علوم ديگر و ساير موارد، لزوم گنجاندن زمينه اكتشاف و فرآوري گوهرسنگ ها در برنامه-هاي كلان كشوري را تاييد و الزامي مي نمايد. مزاياي نسبي ايران كه عبارتند از وجود معادني با قدمت و برند جهاني چون فيروزه ي نيشابور، قيمت پايين گوهرسنگ‌هاي خام در ايران، ارزش افزوده بالاي اين سنگ ها پس از تراش و فرآوري، همجواري با كشورهايي چون افغانستان و پاكستان با سنگ هاي قيمتي داراي ارزش بالا، امكان استفاده از فضاي معادن سنگ‌هاي قيمتي در صنعت ژئوتوريسم و گردشگري، وجود هنرهاي دستي مرتبط با سنگ‌ها نظير حكاكي روي سنگ، فيروزه كوبي و غيره، ارزش و ديد مذهبي آميخته با فرهنگ كشور براي بسياري از گوهرسنگ ها بر اهميت و ضرورت فعاليت در اين زمينه مي افزايد. در دهه هاي اخير، سازمان صنعت، معدن و تجارت از طريق سازمان زمين‌شناسي كشور، پروژه پتانسيل‌يابي (انديس‌يابي) در بعضي استان‌هاي كشور را به انجام رسانده است. بر اساس مطالعات صورت گرفته بر روي اكتشاف سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي كشور تا كنون 15 استان مورد پي جوي سنگ هاي قيمتي و 13 استان در حال مطالعه و حدود 13 استان ديگر در برنامه آينده بررسي و مطالعه قرار دارد. به جز فيروزه ي نيشابور واقع در استان خراسان رضوي به عنوان مهمترين سنگ قيمتي ايران، ، انديس‌ها و نشانه‌هاي فيروزه ديگري در ساير نقاط ايران ثبت گريده است كه جهت مشخص شدن و قطعيت اقتصادي بودن كاني فيروزه، نياز به مطالعات تكميلي و دقيق است. راهكارهاي توسعه اي و برنامه‌هاي پيشنهادي از جمله، تنظيم و ارائه برنامه هاي سيستماتيك اكتشافي به منظورشناسائي ذخاير سنگ هاي قيمتي و نيمه قيمتي، كمك به ايجاد موسسات وكارگاه‌هاي دانش بنيان، تلاش در جهت ايجاد برندهاي ملي و بين المللي و صنايع تركيبي، فرهنگ سازي نوين در استفاده از فيروزه و يا ساير سنگ‌هاي قيمتي در كاربردهاي متفاوت (صنايع دستي) جهت صادرات، آشنايي با صنايع و كاربردهاي سنگ هاي قيمتي و فيروزه در ساير نقاط جهان جهت گسترش صنعت گوهر سنگ ها پيشنهاد مي گردد