رويكردهاي فراروي مسئوليت كيفري در جرايم رايانه اي

مسئوليت كيفري به مفهوم قابليت پاسخگويي در برابر رفتارهاي مجرمانه و امكان تحميل واكنش كيفري بر فرد است. يكي از مهم ترين و در عين حال، چالش برانگيزترين پديد ه هاي فراروي زندگي كنوني انسان، دنياي مجازي است. فضاي مجازي در كنار دنياي حقيقي به پيدايش زندگي دوم براي انسان ها انجاميده است. اينترنت و كاربردهاي فضاي مجازي از چنددهه پيش به اين سو، بيش از پيش گسترش يافته است. گستردگي، سياليت و نيز گمنامي كاربران در شمار مهم ترين ويژگي هاي دنياي مجازي است كه از چشم انداز علوم جنايي داراي اهميت بسيار هستند. بزه كاري هاي دنياي مجازي به دو دسته بزه كاري هاي مجازي محض و نيز مرتبط با دنياي مجازي تقسيم مي شود. جعل، كلاهبرداري، هرزه نگاري و بهره كشي جنسي در دنياي مجازي در اين گروه از جرايم قرار دارند. جرايم در يكي از دسته بندي هاي شناخته شده خود به جرايم طبيعي و انسان ساخته تقسيم مي شوند. جرايم دسته اول از ديرباز در جوامع انساني وجود داشته و جرايم دسته دوم همانند جرايم رايانه اي به دنبال پيشرفت هاي صنعتي و فناورانه انسان پديد آمده اند. جرم انگاري جرايم رايانه اي در كشورمان نخستين بار در قانون جرايم و مجازات هاي رايانه اي 1388 خورشيدي انجام شد كه هم اينك واپسين فصل از بخش تعزيرات در قانون مجازات اسلامي 1392 خورشيدي را تشكيل مي دهد. يكي از مهم ترين مواردي را كه بايد در هنگام ارزيابي مسئوليت كيفري ناشي از جرايم رايانه اي به ياد داشت، موضوع مسئوليت كيفري اشخاص حقوقي براي اين دسته از جرايم است. به طور كلي، مسئوليت كيفري اشخاص حقوقي در شمار مهم ترين نوآوري هاي قانون مجازات اسلامي 1392 قرار دارد و با توجه به ماهيت دنياي مجازي، بر اهميت آن در پيوند با جرايم رايانه اي بيش از پيش افزوده مي شود.