بررسي ريخت شناسي و نمادشناسي نقوش پارچه هاي دوره صفوي و تأثيرات آن در منسوجات دوره رنسانس متاخر

ايرانيان از دوران باستان در صنعت نساجي به درجات عالي رسيده اند. دوران درخشندگي و شكوفايي نساجي ايران با آغاز سلسله صفويه شروع و به اوج خود رسيد. اين پژوهش در پي آن است كه به سوالات ذيل پاسخ دهد: 1) نماد شناسي نقوش پارچه هاي دوره صفوي بر روي نقوش پارچه هاي رنسانس متأخر تاثير گذاشته است؟ 2) ريخت شناسي نقوش پارچه هاي دوره صفوي بر روي نقوش پارچه هاي رنسانس متأخر تاثير گذاشته است؟ به اين منظور ابتدا به رمز و ماهيت نمادشناسي و ريخت شناسي نقوش پرداخته خواهد شد. رمز يا نماد، بيان ادراكي و مشهود است كه بايد جايگزين چيزي مخفي و مكتوم شود و اين ماهيت در نقوش هر دوره كاملا قابل مشاهده است. هدف از اين جستار بررسي نساجي از طريق مستندات تصويري و نمونه هاي عيني به جا مانده از آن دوران است و از طريق بررسي تطبيقي سعي شده تا ارتباط نماد و ريخت شناسي ميان پارچه هاي ايران عهد صفوي و رنسانس متأخر ايتاليا كه همزمان بودند، مشخص گردد. اين مقاله با استفاده از روش هاي تاريخي-توصيفي و تطبيقي، و به شيوه كتابخانه اي سعي در مقايسه ي عناصر نقوش در سه دسته ي اصلي انساني، حيواني و گياهي بين منسوجات دو دوره دارد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه ساختار كلي و جزئي پارچه هاي صفوي و رنسانس از قبيل جنس نخ مورد استفاده يا رنگ و نوع بافت و نقش پارچه ها يا تركيب بندي با يكديگر تعاملي نزديك داشته اند و بيشتر نقوشي كه به عنوان نقوش تزييني در پارچه هاي صفوي مورد استفاده قرار گرفته اند، اشكال رنسانس را تحت تأثير قرار داده اند. همچنين سعي گرديده كيفيت فرمي و محتوايي علاوه بر نماد شناسي از ديدگاه ريخت شناسي نيز ارائه شود.