تعيين پارامترهاي كينتيكي زايش هيدروكربن از سازند پابده در ميدان نفتي گچساران

چكيده مطالعه كينتيك زايش هيدروكربن به عنوان فاكتور كنترل‌كننده نرخ تبديل ماده آلي به نفت و گاز در ساليان اخير كاربرد گسترده‌اي در مطالعات اكتشافي پيدا كرده است. هدف از انجام مطالعه حاضر، تعيين پارامترهاي كينتيكي (فاكتور فراواني و انرژي فعالسازي) سازند پابده به عنوان يكي از سنگ‌هاي منشأ اصلي در ابر ميدان نفتي گچساران مي‌باشد. بدين منظور، تعدادي مغزه حفاري با بلوغ پايين از اعماق مختلف اين سازند انتخاب و بوسيله دستگاه راك ايول 6 در نرخ‌‌هاي دمايي 5، 15 و 25 درجه سانتي‌گراد بر دقيقه مورد پيروليز قرار گرفت. در نهايت، تعيين و بهينه‌سازي پارامترهاي كينتيكي بوسيله نرم‌افزار اپتكين صورت پذيرفت. بر اساس نتايج حاصله و با توجه به الگوي نسبتاً گسترده توزيع انرژي فعالسازي در نمونه‌ها، سازند پابده در سكانس مورد مطالعه بطور عمده از كروژن نوع II تشكيل شده است. مقدار فاكتور فراواني در نمونه‌هاي مورد بررسي داراي محدوده‌اي از /s13+E1.210 تا /s14+E8.263 مي‌باشد. همچنين مقادير انرژي فعالسازي در آن‌ها گسترهkcal/mol 80-42 را در بر مي‌گيرد. چنين تقاوت قابل‌ملاحظه‌اي در مقادير فاكتور فراواني و توزيع انرژي فعالسازي را مي‌توان بيانگر اختلاف در رخساره آلي نمونه‌ها دانست. كم‌عمق‌ترين نمونه در اين مطالعه نسبت به ساير نمونه‌ها انرژي فعالسازي بيشتري دارد و متعاقباً در دماي بالاتري شروع به زايش هيدروكربن مي‌كند. همچنين توزيع گسترده‌تر انرژي فعالسازي در اين نمونه مي‌تواند مبين يكنواختي كمتر ماده آلي نسبت به ساير نمونه‌ها و در نتيجه وجود پيوندهاي شيميايي مختلف با ساختار و انرژي پيوندي متغير در آن باشد. واژگان كليدي: ميدان گچساران، سازند پابده، پيروليز راك ايول، پارامترهاي كينتيكي، فاكتور فراواني، انرژي فعالسازي