نمادشناسي نقوش مجرّد و فراطبيعي انساني در قاليچه‌هاي عرب جنّي

نقوش و نگاره‌هاي قالي ايران غالبا به‌صورت تزئيني و يا مفهومي در شكل‌هاي مختلف وجود دارند. از جمله عوامل موثر در پيدايش نقوش نمادين و مفهومي، باورهاي ديني و مذهبي و شرايط اجتماعي هستند. نقوش به‌كاررفته در قاليچه‌هاي «عرب جنّي» توسط مردماني به‌همين نام بافته‌شده‌اند. اعتقادات طايفه عرب جنّي مبتني‌بر تاثير جن در زندگي آدمي و تعظيم و ستايش جنيّان است. خدايان متكثرالاعضا، فرشتگان مذكر با نيم‌بال و فرشتگان مونث يكتا، و جنيّان فروتر در هيات انساني، سه‌گروه شاخص از نقوش و نگاره‌هاي قاليچه‌هاي عرب جنّي و بازنمود اين موجودات فراطبيعي و اصطلاحا «مجرد» هستند. پژوهش حاضر با گرد‌آوري اطلاعات از طريق كتابخانه‌اي- اسنادي، بررسي داده‌ها با روش توصيفي، تحليلي و تطبيقي، با هدف معرفي و شناخت قاليچه‌هاي عرب جنّي و نمادشناسي نقوش موجودات فراطبيعي قاليچه‌ها، انجام شده‌است. طبق نتايج حاصله؛ هنرمندان قاليچه‌هاي عربجنّي، اين آثار را در جهت بيان باورها و عقايد خود خلق‌كرده‌اند و از صبغه ديني و فرهنگي، محيط زندگي و خزانه نقوش مرتبط با فرهنگ‌ گذشته خود بهره فراوان برده‌اند. نقوش نمادين موجودات فراطبيعي و مجرد در اين قاليچه‌ها، در شكل و معنا پيوندهاي عميقي با تمدن بين‌النهرين و اقوام سامي عرب دارند و در ساختار فرهنگي ايران، با تاثيراتي از فرهنگ هند شكل‌گرفته‌اند.