مطالعه نمادين نقوش پاتاق اُرسي خانه هاي قاجاري يزد

اُرسي پنجره¬اي است رو به نور كه به جاي گشتن روي پاشنه بالا مي¬رود و در محفظه¬اي جا مي گيرد، ارسي سازي از دوره صفوي آغاز شده و در دوره قاجار به اوج خود رسيده است.اُرسي از قسمت هاي مختلفي تشكيل شده،يكي از اين قسمت ها كه بيشترين تزئينات را داراست پاتاق يا كتيبه است. در اين پژوهش نقوش پاتاق اُرسي شش خانه قاجاري يزد خانه كلاهدوزها، خانه رسوليان، خانه مودت، خانه محمودي، خانه لاري ها به شيوه انتخابي در دسترس از جنبه نمادين مورد مطالعه قرار گرفته است. سؤالاتي كه در اين پژوهش مطرح مي باشد اين است كه در پاتاق اُرسي خانه هاي يزد از چه نقوشي استفاده شده است و همچنين آيا نقوش به كار رفته علاوه بر جنبه تزئيني معناي نمادين نيز دارد يا خير؟هدف هاي پژوهش، شناخت نقوش به كار رفته در پاتاق ها و كشف راز و رمز نقوش به كار رفته است. نوع پژوهش بنيادي و روش آن توصيفي-تحليلي است و به روش كتابخانه¬اي و ميداني انجام شده است. نتايج حاصله نشان مي دهد كه در پاتاق خانه ها از 1118 واگيره استفاده شده است. نقوش به كار رفته شامل نقوش گياهي و هندسي مي باشد كه نقوش گياهي پركاربردتر بوده است. نقش مايه¬هاي به كار رفته شامل بته جقه، اسليمي، ترنج، بادامي، گل، و لوز است. نقش بته جقه بيشترين كاربرد را در بين نقوش گياهي دارد كه نماد آزادي و آزادگي است. شيوه اجراي پاتاق اُرسي ها، قواره بري و گره سازي است. رنگ ها محدود در هفت رنگ است. گره ها، عناصر تصويري و رنگ ها جنبه نمادين دارند.