مطالعه نقوش و نماد هاي آبگينه هاي گرگان و نيشابور در دوره سلجوقيان

وجود آثار آبگينه¬ متعدد با فرم‌ها و نقش‌هاي متنوع از دوره¬ سلجوقيان، حاكي از شكوفايي اين صنعت در اين دوره مي‌باشد. لذا مطالعه‌ همه جانبه‌ صنعت آبگينه‌ دوره سلجوقيان، كه از اعصار درخشان اين صنعت در دوره اسلامي مي¬باشد، امري لازم و واجب است. بنابراين شايسته است آثار آبگينه¬ اين دوره از جنبه¬هاي مختلفي مورد مطالعه و بررسي قرار گيرند تا مشخص گردد اين فرم‌ها و نقش‌ها با چه هدفي طراحي گرديده و نيز متأثر از چه چيزي مي‌باشند. اين تحقيق كه پژوهشي كاربردي است، داراي ماهيت توصيفي-تحليلي بوده و بر اساس شيوه¬ي مطالعات كتابخانه¬اي و ميداني انجام گرفته است. به دليل گستردگي آثار آبگينه¬ي باقي¬مانده از دوره¬ سلجوقيان، مكشوفه از مناطق گرگان و نيشابور، در اين پژوهش صرفاً به تحليل ساختار و مفاهيم زيبايي¬شناسي شش اثر آبگينه¬ اين دوره¬ كه در موزه¬ي آبگينه و سفالينه¬¬هاي ايران موجود مي¬باشند، پرداخته شده است. با توجه به تحليل يافته¬ها مهم¬ترين نتايج به¬دست¬آمده عبارتنداز: ايجاد انسجام و رعايت مسائل توحيدي و وحدت در ساختار بصري آثار، تاثير علم نجوم در هنر اين دوره و استفاده از نقوش آسماني به عنوان نقوش تزئيني، بهره¬گيري از نقش¬هاي هندسي و جانوري نمادين، وجود كتيبه¬هايي به خط كوفي در آثار آبگينه با جملات دعايي، ساخت آثار كاربردي و ارگونوميك با توجه به نياز و سليقه¬ي حاكم بر جامعه، گرايش به تقارن و رعايت تعادل و توازن، وجود رنگ¬هاي نمادين و معنا دار و فرم¬هاي متنوع، رعايت تناسبات و بهره¬برداري از مقياس در طراحي آثار.