نيلوفر آبي نمادي جاودانه در مذهب و هنر معماري ايران باستان

نمادها زندگي بشر را آكنده¬اند، و در گفتمان¬هاي تخصصي و نيز در زندگي روزمره به كار مي¬روند. معمولاً نماد به معناي نشانه يا نوعي كنش است كه قرار است بر اساس مجموعه هنجارها يا قرارداد¬هاي مشتركي معنايي را به فردي ديگر انتقال دهد. گل نيلوفر يكي از شاخص¬ترين نمادهاي گياهي و باستاني است و از جمله نمادهايي است كه از تمدن مصر وارد دنياي باستان شرق از جمله ايران شده است. مطالعه نقوش گل نيلوفر آبي در كنار مفاهيم نمادين آن حائز اهميت است. هدف از اين مقاله بررسي نماد نيلوفر آبي در مذهب و هنر معماري ايران باستان است. روش تحقيق از نظر هدف بنيادي و از نظر روش تحقيق توصيفي – تطبيقي است. نوع و شيوه مطالعه در اين پژوهش به صورت كتابخانه¬اي است. پس از بررسي¬هاي به عمل آمده مشخص شد ايرانيان گل نيلوفر را نماد خورشيد، كمال، زيبايي و باروري مي¬دانند. اين گل در نگاره¬هاي تخت جمشيد تا طاق بستان ديده شده است. نيلوفر آبي از زمره گياهاني است كه در آيين و اديان مختلف توجه بسياري را به خود معطوف كرده است. در بين اساطير ايراني نيلوفر آبي نماد آناهيتا است. به طور كلي هر آنچه با آب در ارتباط باشد، مي¬تواند نمادي از آناهيتا ايزد بانوي آب در باور ايرانيان به حساب آيد. به طوري كه ايرانيان گل نيلوفر آبي را گل ناهيد نيز مي¬نامند و ناهيد تصور اصلي مادينه هستي در روايات ديني ايران قديم بوده است. در بندهش نيز گل نيلوفر آبي نماد آبان ايزد آب ها معرفي شده است. گل نيلوفر در اعتقادات ادياني چون زرتشت و مهرپرستي رخنه كرده است و از لحاظ مذهب نماينده انسان به كمال رسيده مي¬باشد.