بررسي پايداري فرهنگي و نمادها در قاليچه هاي تصويري دوره قاجار

يكي از برنامه¬هاي توسعه فرهنگي معاصر و رهنمودهاي يونسكو براي تداوم صنايع¬دستي، فرا رفتن از بعد تقليد گذشته و تداوم آنها با حفظ خلاقيت و متناسب¬سازي آنها با جهان معاصر، در عين حفظ ارزش¬ها و نمادهاي نهفته درون اين آثار است و اين يعني پايداري فرهنگي. امروزه عدم توجه به اين مقوله، يكي از مهمترين معضلات فرهنگي و اقتصادي فرش دستباف ايراني به عنوان مهمترين كالاي صنايع¬دستي است. پژوهش حاضر به بررسي دلايل شكل¬گيري قالي¬هاي تصويري دوره قاجار در رابطه با تحولات هنري، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي اين دوره پر فراز و نشيب و نحوه انطباق اين هنر سنتي با تحولات آن عصر و نحوه شكل¬گيري و افزايش بافت قالي-هاي تصويري در آن دوران پرداخته است و به دنبال اين سوال است كه چگونه در طي تغييرات دوره قاجار شاكله پايداري فرهنگي حفظ گرديده است. اين پژوهش با روش تاريخي و توصيفي-تحليلي و با اتكا به منابع كتابخانه¬اي و با رويكرد بينامتني، درصدد آن است تا نحوه انطباق ميان سنن پايداري فرهنگي و تغييرات اجتماعي و فرهنگي اين عصر را بررسي كند. براي واكاوي بروز اين آثار و نحوه پايداري سنت¬هاي فكري ايران در قالب اين آثار، ده نمونه از قالي¬هاي تصويري قاجاري انتخاب شده است. دستاوردهاي اين پژوهش اين است كه مفاهيم جديد در دوره قاجار متولد نشده¬اند، بلكه بر اساس ساختار حاكم بر جامعه، تنها بيان آنها تغيير كرده است و از طرفي ديگر، قاليهاي تصويري با تغيير در ماهيت كاربردي و تغيير در نوع بيان توانسته¬اند با فرهنگ جهاني آن روز، در عين به كارگيري فرهنگ بومي، تعامل برقرار كنند به طوري¬كه يك ارتباط درون فرهنگي و بينافرهنگي در اين آثار ديده مي¬شود.