بازتاب انديشه هاي اجتماعي در اشعار پروين اعتصامي

شعر معاصر فارسي با روح تازه اي كه انقلاب مشروطه در آن دميد، بيشتر به مسائل اجتماعي و سياسي و تحوّلات جامعه پرداخت؛ چنان كه مهم ترين مضامين آن، بزرگداشت آزادي و استقلال، وطن دوستي، ظلم ستيزي، مبارزه با استبداد و جهل و فقر و فساد اجتماعي، و حمايت از طبقات محروم و مستضعف جامعه است. پروين اعتصامي نيز يكي از شاعران دورۀ استبداد رضاشاهي است كه به عنوان انساني كه جان و روحش با دردمندان همراه بود، انديشۀ رهايي انسان هاي بي پناهي را كه در وادي درد و رنج گرفتار آمده بودند، در سر مي پروراند. وجود موضوعاتي پيرامون شحنه و قاضي، يادكرد عاقبت پادشاهان ستمگر گذشته، خطاب شاعر به ستمديدگان و ترغيب آنان به مبارزه با خودكامگان، ايجاد مناظره بين اشيا و انتقال مفاهيم ستم ستيزانه از جمله روش هاي بيان غيرمستقيم بي عدالتي در جامعه و اعتراض به حاكمان جور مي باشد كه در جاي جاي ديوان او به چشم مي آيد. پروين اگرچه مضامين ضدّاستبدادي و آرمان خواهانه را در شعر خويش به تصوير مي كشد، امّا هيچ-گاه به طور مستقيم عوامل ديكتاتوري وقت را آماج انتقادهاي خود قرار نمي دهد. از اين جهت، مي توان وي را مبارزي خاموش ناميد. پژوهش حاضر، بازتاب مسائل ديواني و حكومتي و ارتباط آن با مسائل سياسي- اجتماعي عصر را در ديوان پروين بازكاويده است. نتايج به دست آمده نشان مي دهد كه شاعر با بيان كاستي ها و كژي هاي جامعه و قصور طبقات اجتماعي دربارۀ تعهّدات اخلاقي، حضور خود را در جبهۀ دفاع از محرومان و بيزاري از قدرتمندان به اثبات رسانده است.