از مناظره تا گفتگو؛ تأثير كودتاي 28 مرداد بر چندصدايي در شعر معاصر برپايه ي دو شعر از اخوان ثالث و ابتهاج

ما براي تعريف هويت، نيازمند تعريف «ديگري» هستيم؛ حدود هويت ما را مرزهاي ميان من و «ديگري» معين مي كند. مسأله ي «ديگري»، مسأله ي تفاوت است؛ وجود تفاوت طبيعي است اما مواجهه با آن اهميت بسياري دارد. مواجهه با «ديگري» مستقيماً با زندگي روزمره ما مرتبط است. اين مواجهه دو مسير كلي دارد؛ مدارا يا خشونت. خشونت رويكردي غريزي و مدارا رويكردي اخلاقي است. مدارا مسيري است كه با تحمل تفاوت آغاز مي شود، با گفتگو ادامه مي يابد و به پذيرش و درك حضور «ديگري» مي انجامد؛ محور اين مسير، گفتگو است. مدارا و گفتگو ممكن است نتيجه ي دركي اخلاقي يا برداشتي برخاسته از تجربياتي زيستي باشند. پس از مشروطه، با ورود مسائل زندگي اجتماعي به ادب پارسي، مضامين جديدي در شعر معاصر پديدار شد. يكي از اين مسائل مواجهه با «ديگري» است. شعر معاصر بيش از شعر كلاسيك به درك و شناخت «ديگري» توجه كرد و فراتر از سوال و جواب و مناظره، به گفتگو و شنيدن صداي «غير» پرداخت. يكي از تحولات سياسي مؤثر بر اين روند، كودتاي 28 مرداد 1332 ه.ش است. در اين پژوهش ضمن بررسي پيشينه ي گفتگو در ادب پارسي، با تحليل دو شعر از مهدي اخوان ثالث و هوشنگ ابتهاج، به تأثير حوادث سياسي مانند كودتاي 28 مرداد بر دركي نو از حضور «ديگري» و گشودن فضا براي چندصدايي و گفتگو در شعر معاصر مي پردازيم. دستاورد پژوهش ناظر بر اين است كه اتفاقات تلخ سياسي-اجتماعي، مي توانند منجر به شكستن سوژه ي شاعر و افزايش ظرفيت گفتگومندي و چندصدايي در شعر شوند