عقلانيت و معنويت در مناظره هاي امام رضا (ع)

مناظره شيوه تعليمي است كه كاركردهاي مختلفي دارد. از جمله كاركردهاي آن، رشد عقلانيت و معنويت است كه با روش هاي مختلفي در مناظره هاي اهل بيت (ع) مورد توجه قرار گرفته است. در تفكر اسلامي عقلانيت و معنويت با هم سازگار بوده و همديگر را ياري مي رسانند؛ عقلانيت ديني به معنويت مي انجامد و معنويت اسلامي، عقلانيت را رشد و ارتقا مي دهد. در دين اسلام عقل از جايگاه رفيعي برخوردار است و آيات و روايات اهل بيت (ع) همواره انسان را به عقل ورزي دعوت نموده و از اين طريق به رشد معنويت كمك مي كند. بازشناسي عقلانيت و معنويت و حدود و ثغور آن در انديشه و سيره عملي اهل بيت (ع) ضرورتي است كه تا كنون درباره آن پژوهشي مستقل ارائه نشده است؛ بر اين اساس مقاله حاضر تلاش مي كند با تكيه بر ديدگاه اهل بيت (ع)، به ويژه رويكرد عرفاني امام رضا (ع) موضوع عقلانيت و معنويت را مورد تحليل و بررسي قرار دهد. در اين راستا، پس از تبيين مساله و مفهوم‌شناسي واژه عقل و عقلانيت، معنويت بيان شده و سپس قلمرو و حوزه هاي عقلانيت و خردورزي، يعني خردورزي درباره خدا و اسما و صفات (خداشناسي) و تفكر درباره نفس و انسان (خودشناسي) مورد بحث و بررسي قرار گرفته است.