كاركرد مناظرات رضوي در بسط و ترويج معنويت و عقلانيت

تاريخ‌ اديان تـوحيدى نـشان مى دهد كه پيامبران بزرگ الهى همواره در موقعيت هاى گوناگون تبليغى از مناظره بهره برده اند. قرآن كريم نيز بر لزوم مناظره نيكو تأكيد نموده است. در عصر رضوي با توجه به رواج شبهات به دليل نهضت ترجمه، درگيري هاي معتزله و اشاعره و مخالفت هاي واقفيه، امام رضا (ع) فعالانه وارد عرصه مناظره شدند و انقلاب فكري عصر خويش را هدايت نمودند. در اين پژوهش كاركردهاي اين مناظرات در سه بخش جداگانه كاركردهاي معنوي، كاركردهاي عقلاني وكاركردهاي معنوي و عقلاني مورد بررسي قرار خواهد گرفت. هدايت انسانها، ايمان آوردن مناظره كنندگان، معرفي قرآن به عنوان محور قول و فعل مسلمانان، معرفي صحيح پيامبران و معرفي مقام امامت از كاركردهاي معنوي مناظرات ثامن الحجج (ع) است.كاركردهاي عقلاني مناظرات آن حضرت عبارتند از: ارائه الگوي عقلاني دعوت به سوي خدا، ايمان آوردن افراد با استدلال هاي عقلي حضرت، آموزش و ترويج مناظرات مبتني بر عقلانيت و همچنين چگونگي برخورد با مغالطه ها، استفاده از تفكر انتقادي براي ترويج عقلانيت، دعوت به پرسشگري، رابطه متقابل عقل و وجدان، بسط و ترويج آزاد انديشي، پرورش عقلاني دانشجويان و طلاب. در ادامه مقاله پيرامون كاركردهاي معنوي و عقلاني بحث خواهيم كرد كه شامل كادرسازي و تربيت شاگردان، استناد به منابع عقيدتي قابل قبول طرف مناظره، ترويج معنويت و عقلانيت با روش اقناع تدريجي، تأكيد بر نقش زبان در ترويج معنويت و عقلانيت مي باشند. علي بن موسي الرضا (ع) با استفاده از مناظرات، انقلاب فكري عميقي را در دو بعد معنوي و عقلاني ايجاد نمودند. مناظرات ايشان داراي رهنمودهاي عملي و كاربردي فراواني براي جامعه اسلامي است. بويژه در سياست گذاري هاي مسئولان جامعه اسلامي در عرصه هاي هاي آموزشي، فرهنگي، سياست خارجي و... مفيد و كاربردي خواهد بود.