اصول و آموزه هاي اخلاقي در مناظرات

مناظره و گفت و گو يكي از شيوه هاي تفاهم و انتقال دانش و تجربيات است. انسان براي اينكه بتواند ارتباط درست و منطقي با ديگران داشته باشد، نيازمند فراگيري و رعايت اصول و مبادي خاصي در مناظره و گفتگو است چرا كه عدم رعايت باعث مي شود كه گفت و گو مسير درست و سالم خود را از دست بدهد و عامل تنش، جدايي، بحران و خشونت و درگيري شود. لذا پيش شرط موفقيت در بحث و مناظره، پيروي از اصول آن است. در يك نگاه، اين اصول به دو دسته ي علمي و اخلاقي تقسيم مي شوند: اصول علمي، مهارت ها و علومي است كه مناظره كننده بايد پيش از ورود به عرصه ي مناظره، به آنها مجهز باشد. اما نكته ي حائز اهميت اين است كه موفقيت در اثبات حق از طريق فرايند مناظره تنها در گرو دانش علمي احتجاج كننده نيست؛ بلكه مناظره كنندگان براي دستيابي به موفقيت در مناظره و گفت و گو، ناگزيرند روش هاي صحيح، آداب مناظره و چهارچوب هاي اخلاقي مشخصي را به كار گيرند. خداي متعال در قرآن كريم رهنمودهاي مؤثري را در مورد اصول و روش هاي صحيح مناظره و گفت و گو بيان نموده اند. ائمه معصومين عليه السلام، به ويژه امام رضا (ع) با توجه به موقعيت زماني و جغرافيايي مناظرات گسترده و زيبايي داشته اند. حضرت رضا (ع) دانش بالايي در علوم قرآني داشتند و از آموزه هاي برجسته و راهنماگر قرآني در جريان مناظرات خود استفاده مي كردند، لذا بررسي شيوه ها و روش هاي مناظرات امام رضا (ع) درس هاي اخلاقي و آثار تربيتي، عميق و مهمي را در پي خواهد داشت، به گونه اي كه حضرت با اخلاقي الهي خود مخاطبان را شيفته خود مي نمود و كلام ايشان در قلب مخاطبان نفوذ مي كرد. در اين راستا و با هدف ارائه الگويي كاربردي، برخي از اصول اخلاقي مناظره در دو دسته بندي؛ اصول اخلاقي مناظره از منظر قرآن و اصول اخلاقي حاكم بر مناظرات امام رضا (ع) استخراج و تبيين شده است.