عقلانيت و معنويت در مناظرات رضوي و نقش آن در انسجام ديني

موقعيت ممتاز و جهاني مكتب اسلام ناب محمدي در ميان ساير تمدن ها و همچنين ضرورت نيل و دعوت جهان بشريت به تعالي و نيز از طرفي، هجوم بيشمار نظريه هاي كاذب و شكل گيري عرفان هاي نوظهور متعدد، كه هركدام به نوعي داعيه دار سعادت و توسعه زندگي بشرند، ضرورت تبادل انديشه و گفتمان ديني و عقلاني را، دوچندان نموده است به ويژه در راستا ي دفاع و دستيابي به حقيقت و نيز ترويج معروف و تخريب منكر در همه جوامع بخصوص جوامع اسلامي، به طور مضاعف بچشم مي آيد و اكنون اين مقاله ميكوشد؛ با مراجعه ي نرم افزاري به روايات و مستندات مرجع و نيز به روش كتابخانه اي، با رويكرد توصيفي- تحليلي، درپي شناختن عوامل مؤثر در مناظرات رضوي، در پرتو عقلانيت و معنويت، در مواجهه با انديشمندان، مشتاقان وطالبان حق و همينطور در مناظره با كفار، معاندين و ناآگاهان زمان از آن بهره مند گرديم و درجهت هرچه بهتر نمودن كيفيت مناظرات همت گماريم؛ در اين راستا ابتدا به تبيين ماهيت عقلانيت و معنويت و نيز ذكر مصاديق و روش هاي آن در پرتو مناظرات رضوي، پرداختيم و در ادامه با توجه به اهميت و نحوه ي مناظرات، تاثير آن را در تبيين معارف و اقناع مخالفين مطرح نموديم و در اين ميان نظر را به ظرايف اخلاقي و معنويِ امام، چون: نيت الهي، عبوديت، زبان نيكو، حكمت، صبر، عطوفت، مجاهدات خالصانه و... ، معطوف نموديم و همينطور نيز در حوزه عقلانيت با رويكردِ روشي و نيز اشاره به رويكرد معنايي، به ذكر مستنداتي كه شاهد نحوه استدلال ايشان به برهان، جدال احسن و نيز استفاده صحيح ايشان از مقبولات و مسلمات عقلي در استدلال و همينطور برخورداري ايشان از قاطعيت، شفافيت، بلاغت، اختصارو بداهت در كلام، بود؛ پرداختيم و سرانجام، توفيقات كثير حضرت علي بن موسي الرضا (ع) در مناظرات با سران كفر، الحاد، شرك، جاهلين و معاندين زمان و يا در تبيين معارف براي حق جويان و تشنگان هدايت، را در پرتو معنويت و عقلانيت ايشان دريافتيم و در آخر نيز با توجه به اهداف والاي سياسي و مبارزاتيِ امام رضا (ع) از گفتمان ها، به آثار برون دينيِ مناظرات، اعم از: حفظ دين، انسجام مسلمين و ايجاد همبستگي ديني، كه به صورت شفاف درميان مناظرات مشهود است؛ نيز اشاره نموديم.