پايداري توسعه ايران در پنج دهه (1340-1390) به تفكيك مؤلفه ها و زير مؤلفه هاي ساختاري اقتصاد

Iranian sustainable development in Five Decades (1961-2010) based on thematic-sub thematic framework

جامعه ايران در طول نيم قرن گذشته شاهد تحولات و تغييرات گسترده اي بوده كه بطور مستقيم و غير مستقيم بر ساختار اقتصادي آن اثر گذاشته است. بدون شك ارزيابي كمي روند اين تغييرات اطلاعات بسيار مفيدي جهت برنامه ريزي هاي آينده بدست خواهد داد. از اين رو در اين مطالعه با رويكرد توسعه پايدار، يك مدل ساختاري براي اقتصاد پيشنهاد شده است. پس جمع آوري اطلاعات از منابع در دسترس براي پنج دهه از 1340 تا 1389 و محاسبه ميانگين 80 شاخصه پايه براي هر دهه و تركيب آنها با استفاده از منطق ارسطويي در 15 شاخصه، در سه سطح مختلف، پايداري شاخصه ها در چارچوب مدل ساختاري پيشنهادي، بصورت سلسه مراتبي با استفاده از منطق فازي محاسبه شده تا به عدد پايداري كل دست يافته ايم. سپس نتايج حاصل از محاسبه پايداري شاخصه ها به منظور ارزيابي ساختار اقتصاد، با استفاده از روش آمار توصيفي مورد تجزيه تحليل قرار گرفته است. همچنين ضمن تحليل حساسيت مدل، شاخصه هاي بهبود پايداري، معرفي شده اند. نتايج محاسبه پايداري كل نشان مي دهد كه دهه 1350 بالاترين عدد شاخص توسعه پايدار را به خود اختصاص داده و دهه 1370 در پايين ترين رتبه قرار دارد. بهبود 17 درصدي شاخص پايداري توسعه در دهه 1380 با توجه به افت شديد پايداري شاخصه هاي محيطي شايان توجه است كه علت اصلي آن در بهبود شاخصه هاي بهداشت عمومي و امنيت غذايي، جمعيت، توسعه سياسي و شاخصه هاي زير بنايي است. نتايج تحليل حساسيت مدل در دهه 80 نشان مي دهد كه حوزه آب بحراني ترين موضوع در بحث پايداري توسعه است و بهبود شاخصه هاي شدت مصرف آب، سرانه مصرف آب و ميزان ذخاير آبهاي زير زميني بيشترين تاثير را در بهبود شاخصه پايداري كل خواهند داشت.

In this study, a conceptual framework for Iranian economy structure with sustainable development approach has been proposed. For five decades, from 1961 to 2010, the average of 80 basic indicators has been calculated. Within the framework of proposed pattern, the combination of basic indicators with Aristotelian logic in 15 theme, and calculation of indicators sustainability in three level with hierarchical fuzzy logic has been done and finally, the total amount of sustainable development has been determined. Also, for five decades, the sustainability improvement indicators, through the pattern sensitivity analysis, has been introduced. Calculation results indicate that the highest and the lowest amount of sustainability has been observed in 1970 s and 1990 s decade respectively. A 17 percent development sustainability improvement in 2000 s decade, despite a sharp reduction in environmental indicators is noteworthy. Pattern sensitivity analysis in 2000 s decade shows that, water is the most critical issue in the field of sustainable development in Iran.