بررسي تطبيقي درون مايه دعا ومناجات در دوبيتي‌هاي عاميانه خراسان و مازندران

درون مايه، جوهر اصلي انديشه بشري است كه آن را به شيوه هاي گوناگون در آثار و رفتار خود بروز مي‌دهند. از طريق درون مايه مي‌توان به طبقه بندي اثر پرداخت. دعا زيباترين شكل بندگي است كه از مرز زبان گذشته ودر رفتار و كردار آدمي جلوه گرمي‌شود. آن دم كه به دعا مشغوليم؛ زخمه‌هاي محبت الهي است كه تارهاي دل را به لرزش در مي‌آورد. مناجات همان سخن باخداست كه رنگ و بوي خواستن ندارد. دعا و مناجات آيينه‌اي است كه در آن احوال و احساسات و تجارب ديني و عرفاني نمود مي‌يابند. در ميان قالب‌هاي شعري عاميانه، دوبيتي، صميمي‌ترين و نزديك‌ترين قالب شعري است كه هم سراينده وهم مخاطب به آساني با آن ارتباط برقرار مي‌كند. پژوهشگردر اين پژوهش، با روش توصيفي- تحليلي دعا ومناجات و اهدافي كه از آن متصّور بوده است، نظير؛ شناسايي اشعاري كه با مضمون دعا ومناجات بر زبان شاعران دلسوخته جاري بود وچرايي وبسامدشان را در بيش از 3000 دو بيتي عاميانه خراساني ومازندراني بررسي كرده است. بر اساس يافنه هاي تحقيق مي‌توان گفت كه در حوزه جغرافيايي خراسان بزرگ درون مايه مناجات به مراتب بيشتر از مازندران است. مشكلات مالي‌، ضعف شديد اقتصادي كه گريبانگير مردم پاك وبي آلايش روستاها و مناطق دور افتاده است از يك طرف واز طرفي ديگر غم ودلتنگي و وجود رقيب عشقي -كه از عوامل تحقق نيافتن آرزوهاي عاشق است- از مهم ترين دليل سرايش اينگونه دوبيتي‌هاي مناجات گونه است. دربحث دعا نيز كه بيشتر زبان حال عشاق است عاشق از خدا مي‌خواهد كه معشوقش عمري طولاني داشته باشد و دركمال خوشبختي به زندگي خود ادامه دهد حتي از عمر او بكاهد و به عمر معشوق افزايد. اينگونه دعا بيشتر در ادبيات عامه مازندران به ويژه اشعار امير پازواري ديده مي‌شود.