«اخلاقي زيستن»: ضرورت يا انتخاب

موضوع «اخلاقي زيستن» همواره هم به لحاظ نظري مسأله ذهن بشر بوده است وهم به لحاظ عملي دغدغه مهم او محسوب مي شده است. در زمينه «اخلاقي زيستن» دو سوال عمده مطرح مي شود: يكي اينكه آيا اساسا زيستن بر اساس قواعد اخلاقي ضرورتي دارد يا نه؟ و ديگري اينكه اگر اين ضرورت وجود دارد، به چه دليل بسياري از مردم به قواعد اخلاقي ملتزم و متعهد نيستند، يا به تعبير ديگر موانع «اخلاقي زيستن» چيست؟ پاسخ پرسش اول اين است كه تقريبا مي توان گفت كه همه انديشمندان حوزه علوم انساني بر ضرورت «اخلاقي زيستن» اتفاق نظر دارند؛ اما براي اثبات اين ضرورت به راههاي مختلفي رفته اند. معتقدان به اديان وحياني مانند اسلام و اديان فلسفي مانند آئين بودا و كنفوسيوس، استدلالهاي متافيزيكي و الاهياتي ارائه كرده اند. اما منكران حقايق الاهياتي و متافيزيكي براي اثباتِ ضرورتِ «اخلاقي زيستن»استدلالهاي علمي اعم از «جامعه شناختي» و «روان شناختي» ارائه كرده اند. نتيجه هر دو دسته از استدلالها اين است كه «اخلاقي زيستن» براي زندگي بشر يك ضرورت است؛ زيرا بشر براي نجات، رستگاري، رفع نياز و يا بقاء خود چاره اي جز«اخلاقي زيستن»ندارد. پاسخ پرسش دوم اين است كه «اخلاقي زيستن» شرايط و زمينه-هاي مناسب خود را مي طلبد كه فراهم نكردن آنها مانعِ اخلاقي زيستن مي شود. اين موانع جنبه هاي متعددي را شامل مي شود كه در اين پژوهش به چهار جنبه از آن، يعني جنبه هاي فيزيولوژيكي، معرفتي، رواني و اجتماعي پرداخته شده است.