ارزيابي اسكان‌هاي غيررسمي با معيارهاي پدافند غيرعامل- نمونة موردي محلة فرحزاد تهران

سكونتگاه هاي غير رسمي به مثابه يكي از چهره‌هاي بارز فقر شهري تعريف شده اند كه درون يا مجاور شهرها به شكلي خودرو،‌ فاقد مجوز ساختماني و برنامه رسمي شهرسازي با تجمعي از اقشار كم درآمد و سطح نازلي از كميت و كيفيت زندگي شكل مي‌گيرد و به عنوان يكي از نواحي آسيب پذير در برابر بحران هاي طبيعي و انسان ساخت به شمار مي روند. در راستاي ارتقاي ظرفيت هاي مقابله و آمادگي نواحي شهري در برهه زماني پيش، حين و پس از بروز بحران، بكارگيري ملاحظات و اصول پدافند غيرعامل در فرايند برنامه ريزي شهري بسيار مورد توجه بوده است. پدافند غيرعامل در واقع به عنوان مجموع تمهيدات، اقدامات و طرح هايي است كه با استفاده از ابزار، شرايط و حتي‌المقدور بدون نياز به نيروي انساني به صورت خود اتكاء، از يك سو توان دفاعي مجموعه را در زمان بحران افزايش داده و از سويي ديگر پيامدهاي بحران را كاهش و امكان بازسازي مناطق آسيب ديده را با كمترين هزينه فراهم مي‌سازد. به منظور شناسايي ميزان آمادگي سكونتگاه هاي غيررسمي در زمان بروز بحران، محله فرحزاد با ماهيت روستايي و غيررسمي خود به عنوان نمونه موردي انتخاب شد. به همين منظور دو برهه زماني، هنگام وقوع بحران و پس از آن (عمليات امداد رساني) بر اساس 11 معيار در نرم افزار GIS با بكارگيري روش AHP مورد بررسي قرار مي گيرد. در اين روش، با استفاده از فن دلفي، نظرات 15 كارشناس مرتبط با موضوع پژوهش نيز در فرآيند تحليل دخيل شده است. نتايج تحليل نشان دهنده آسيب پذيري در حدود 66 درصد از وسعت كل محله فرحزاد مي باشد. بكارگيري اصول پدافند غيرعامل در برنامه راهبردي محله فرحزاد و تدوين پروژه هاي توسعه در جهت افزايش ايمني نمونه موردي بر حسب زمينه هاي موضوعي كالبدي، ارتباطي، مديريتي، زيست محيطي و اجتماعي موجب كاهش آسيب پذيري محدوده مورد بررسي تا 19 % در سال افق طرح با فرض اجراي پروژه هاي پيشنهادي خواهد شد.