اثر تغيير اقليم بر كاهش آب درياچه اروميه در سال‌هاي اخير

درياچه اروميه، بزرگ‌ترين درياچه داخلي ايران و دومين درياچه آب‌شور دنيا است. آب اين درياچه عمدتاً از رودخانه‌هاي زرينه‌‌رود، سيمينه‌‌رود، تلخه رود، باراندوز، شهرچاي، نازلوچاي و زولاچاي تغذيه مي‌شود. مساحت حوضه آبريز درياچه اروميه 5750 كيلومترمربع است. تراز كف درياچه 1268متر و تراز متوسط سطح آب درياچه 1276/2متر است كه دامنه نوساناتي از1274/13 تا 1278/4 متر از سطح دريا در 30 سال اخير داشته است. در صورت خشك شدن اين درياچه، هواي معتدل منطقه تبديل به هواي گرمسيري با بادهاي نمكي خواهد شد و اكوسيستم منطقه را تغيير خواهد داد . از مهم‌ترين عوامل كاهش بيش از حد سطح آب درياچه اروميه، تغيير شرايط اقليمي، كاهش نزولات جوي ، افزايش تبخير آب در پي گرم شدن هوا ، تغيير در روش كشت ديم به كشت آبي در برخي از مناطق حوضه آبريز، برداشت غيرمجاز از آب‌هاي زير زميني به‌وسيله حفر چاه ، احداث بي‌رويه سدها ، تقسيم درياچه به دو قسمت شمالي و جنوبي به‌وسيله احداث جاده را مي‌‌توان نام برد. از راهكارهاي مناسب جهت بهبود وضع موجود و بازگشت به شرايط طبيعي مي‌‌توان موارد ذيل را در اولويت قرارداد : انتقال آب از رودخانه زاب ، رودخانه و درياچه سد ارس به درياچه، اصلاح مسير رودخانه‌ها در مصب براي كاهش تبخير آب، اصلاح روش آبياري جهت افزايش راندمان توليد و كاهش مصرف آب، اعمال الگوي كشت مناسب براي دوره‌هاي ترسالي و خشك‌سالي، تجديد نظر جهت ادامه مطالعه و يا ساخت سدهاي جديد در حوضه آبريز درياچه اروميه، تجديد نظر براي احداث صنايع بزرگ در اراضي نزديك به درياچه كه به آب زياد نياز دارند، ، برداشت نمك، استفاده از همكاري و تجارب برخي از كشورها و سازمان‌هاي بين‌المللي، بررسي امكان انتقال آب درياي خزر به درياچه اروميه، بررسي و انجام اقدامات مورد نياز جهت كاهش تبخير آب در حوضه آبريز درياچه اروميه، بررسي و اصلاح الگوي كشت مناسب با اقليم منطقه به‌منظور كاهش تقاضاي آب، مديريت تلفيقي آب‌هاي سطحي و زيرزميني و ساماندهي چاه‌هاي غير مجاز در منطقه، آموزش، اطلاع رساني و افزايش آگاهي‌هاي عمومي جهت ايجاد محيط‌زيست پايدار. با توجه به مطالعات انجام ‌شده در سال‌هاي اخيركه شامل شبيه‌سازي شبكه عصبي مصنوعي بر اساس مهم‌ترين عوامل مؤثر بر نوسانات تراز آب درياچه اعم از دبي ورودي و بارش و تبخير از سطح درياچه است، در بررسي نوسانات درياچه نشان داده‌شده كه تاكنون ترازآب درياچه، روند كاهشي داشته و در سال‌هاي آتي نيز خواهد داشت كه نياز به مديريت جامع در سريع‌نرين زمان ممكن را دارد.