ارزش‌ها و فوايد اكوسيستم‌هاي آبي انسان ساخت (مطالعه موردي: بررسي كيفيت آب تالاب نيشكر)

آبگيرهاي مصنوعي و انسان‌ساخت نيز بر اساس تعريف كنوانسيون رامسر در طبقه‌بندي تالاب‌ها قرار مي‌‌گيرند. اين آبگيرهاي مصنوعي همانند تالاب‌ها از ارزش‌ها و فايده‌هايي مانند ذخيره سازي آب، زيستگاه حيات وحش و توليد ماهي و علوفه برخودار هستند و جهت بهره‌گيري پايدار از اين ارزش‌ها نياز به يك طرح جامع مديريتي است. تالاب ناصري يا تالاب نيشكر در جاده قديم اهواز به طرف خرمشهر و در حدود 12 كيلومتري خرمشهر واقع شده است. اين تالاب طي چند سال اخير در اثر هدايت پساب دو مزرعۀ بزرگ كشت نيشكر ميرزا كوچك خان و امير كبير به وسعت كنوني رسيده است، لذا به‌منظور اعمال هر اقدام مديريتي مي‌‌بايست اطلاعات كافي ازكيفيت آب تالاب داشته باشيم. به همين منظور در طي دو دوره مطالعه در سال‌هاي 1390 و 1396 به بررسي كيفيت آب اين تالاب پرداخته شد. اندازه‌گيري برخي از پارامترها از قبيل دما و Hp با استفاده از دستگاه مولتي پارامتر و آناليز ساير پارامترها درآزمايشگاه و طبق روش‌هاي استاندارد انجام ‌شده است. غلظت فلزات سنگين به روش ولتامتري توسط دستگاه پلاروگراف و سموم پس از استخراج و تغليظ توسط دستگاه GC اندازه‌گيري شده‌اند. جهت نمونه گيري از ماهيان تالاب با توجه به شرايط منطقه، با استفاده از تور پرتابي (Cast Net) صورت گرفته است. آب تالاب ناصري با محاسبه شاخص كيفيت آب (WQI) در گروه 4 است. ميانگين نيترات و نيتريت اندازه‌گيري شده به ترتيب برابر با 10/95 و 0/31 اندازه‌گيري شده است. ميانگين شوري و CE اندازه‌گيري شده به ترتيب برابر tpp 5/9 و sm 10/95 و حداقل فسفات بترتيب mpp 0/13 و حداكثر آن mpp 0/61 اندازه‌گيري شده است. مقادير جيوه اندازه‌گيري شده كمتر از حدود استاندارد بوده اما مقادير nZ و Pb كمي بيشتر از مقادير بحراني اندازه‌گيري شده است. ميزان سموم كلره در حد ناچيز و قابل قبول براي آبزي‌پروري بوده است. گونه‌هاي كپور معمولي (Cyprinus carpio)، حمري (Barbus luteus)، بياه (Liza abu) و شانك (Acanthopagrus latus) كه از گونه‌هاي باارزش اقتصادي هستند در آب تالاب ناصري حضور داشته و بيشترين تعداد ماهي صيد شده از دو گونه ماهي بياه و شانك بوده است. عمده مزاياي تالاب ناصري تعديل آب و هوا و اشتغال زايي است. اين آبگير به‌عنوان زيستگاه موجودات آبزي و كنار آبزي هم است و برخي پرندگان همچون پليكان‌ها، غازسانان، فلامينگوها و مرغابي‌سانان، از اين آبگير به‌عنوان زيستگاه واسطه استفاده مي‌‌كنند و پتانسيل لازم را براي تبديل شدن به يك سايت اكو توريسم دارد. تالاب ناصري با توجه به حضور گونه‌هاي باارزش اقتصادي مانند بياح و شانك مي‌‌تواند به‌عنوان منبع غذايي و درآمد‌زايي خوبي هرچند به‌صورت فصلي، جهت روستاييان و صيادان محلي مورد بهره‌برداري قرار گيرد. همچنين با توجه به كيفيت آب فرضيه پرورش ماهي در قفس در اين پساب‌ها نيز مطرح است كه اين موضوع را مي‌‌توان با مطالعات بيشتر و انجام طرح آزمايشي مورد بررسي قرارداد تا ضمن بهره‌برداري مناسب از پتانسيل‌هاي موجود در منطقه و توليد پروتئين سفيد به اشتغال‌زايي در جامعه نيز كمك نمود.