ارزيابي قابليت‌هاي ژنتيكي صفات مورفولوژيكي توده بومي گردوي ارسباران در مقايسه با ساير مناطق گردو‌خيز آذربايجان شرقي

گردو جزو درختان پهن¬برگ و چندمنظوره مي‌باشد و در صنايع غذايي، خوراكي، بهداشتي، دارويي و صنايع چوب مصرف مي‌شود و يكي از مهم¬ترين محصولات خشكباري، اقتصادي و تجاري جهان به شمار مي‌رود. با توجه به سازگاري گردو با شرايط اقليمي اكثر مناطق استان بويژه استعداد بالقوه در محدوده جنگل‌هاي ارسباران و وجود پايه‌هاي خودرو در منطقه، جنگل‌كاري و پرورش آن در لكه‌هاي خالي جنگل امكان¬پذير است. لذا به منظور بهره‌برداري بهينه و متناسب با شرايط اقليمي به ارزيابي قابليت‌هاي ژنتيكي صفات مورفولوژيكي توده گردوي ارسباران در مقايسه با ساير مناطق استان آذربايجان شرقي اقدام گرديد. از 336 پايه در دو زير ناحيه از مناطق ارسباران، جلفا، مراغه، عجب شير، آذرشهر، اسكو، جزيره اسلامي، شبستر و تسوج در استان آذربايجان شرقي نمونه¬برداري گرديد. تجزيه واريانس داده‌هاي صفات كمي نشان داد كه بجز شاخص كرويت و طول تنه از نظر وزن دانه، طول دانه، قطردانه، عرض دانه، ضخامت پوسته، وزن مغز و تعداد رگه هاي مغز تفاوت معني‌دار بين جمعيت هاي مناطق مختلف وجود داشت. همچنين ارتفاع درون مناطق نيز در همه صفات به غير از درصد مغز و تعداد رگه‌هاي مغز تفاوت معني داري نشان داد. اين امر بيانگر وجود تنوع ژنتيكي قابل ملاحظه در صفات تحت بررسي و همچنين در بين ارتفاعات مختلف در هر منطقه مي باشد. جمعيت بومي گردوي ارسباران حداقل ميانگين طول تنه، وزن دانه، طول دانه، عرض دانه، قطر دانه، درصد مغز و ضخامت پوست چوبي را دارا بود. گردوي ارسباران بعنوان يك جمعيت مستقل شناخته شده و بعلت نامطلوب بودن از لحاظ صفات كمي و كيفي دانه و مغز براي توليد محصول مطلوب نمي‌باشد. مگر اينكه عمليات اصلاحي، به‌نژادي، گزينش و معرفي پايه‌هاي مطلوب همراه با انجام عمليات به‌زراعي صورت گيرد. همچنين ارزيابي نشان داد كه منطقه ارسباران از پتانسيل خوبي براي توليد چوب گردو برخوردار مي‌باشد. لذا جهت بهره¬برداري از آن بايد برنامه¬ريزي منظمي صورت گيرد.