بررسي وابستگي تغييرات وضعيت مراتع ارسباران به رطوبت خاك درچهارسال متوالي

بررسي تغييرات وضعيت مرتع يكي از مهم‌ترين ترين اقدامات درجهت شناخت مراتع و بررسي اثر مديريت بر روي آن‌هاست. مديريت اكوسيستم‌هاي مرتعي بايستي بر انتخاب روش مرتع‌داري بر اساس وضعيت مرتع و محاسبه ظرفيت چرا بر مبناي توليد بلندمدت با توجه به كيفيت علوفه و وزن واحد دامي چرا كننده در مراتع هر منطقه استوار باشد. ازاين‌جهت، بررسي روند تغييرات پوشش مرتعي و شناسايي عوامل مؤثر بر آن ازجمله موارد ضروري در مديريت مراتع محسوب مي‌گردد. تغييرات پوشش در مراتع تحت تأثير عوامل مختلف طبيعي و انساني قرار دارد. عوامل اقليمي ازجمله خشك‌سالي‌ها و ترسالي‌ها ازجمله عوامل طبيعي هستند كه اجتناب‌ناپذير بوده و مراتع به‌مرورزمان و تحت تأثير آن به ثبات و پايداري رسيده‌اند. مراتع اين منطقه جزو مراتع نيمه استپي وكوهستاني درجوار جنگلهاي غني ارسباران بوده و دامنه هاي شمالي آن تحت تاثير آب وهواي خزري پوشيده از جنگل و مراتع سرسبز وخرم است ودامنه هاي جنوبي آن را چمنزارهائي تشكيل مي دهند كه محل ييلاق ايلات وعشاير دشت مغان وارسباران است. متوسط بارندگي 8 ساله 45/596 ميلي متربوده ومردادماه با متوسط بارندگي 4/6 ميلي متر كمترين وخرداد ماه با 5/82 ميلي متر بيشترين ميزان بارندگي را داشته است. درسايت ارسبارن سه مرتع تقريبا مشابه انتخاب ودرهر مرتع 10 پلات به فاصله 50 متر از هم براي برآورد علوفه وشناسايي تنوع گونه اي ودرنزديكي هرپلات با دستگاه TDR رطوبت خاك درچهارسال متوالي اندازه گيري شد.مقايسه درصد رطوبت خاك (15-0 سانتيمتر) نشان مي‌دهد كه بين سالهاي مختلف اندازه‌گيري رطوبت، اختلاف معني‌داري وجود دارد به نحوي كه بيشترين ميانگين درصد رطوبت حاك عمق(15-0 سانتيمتر)در سال 90 و كمترين آن در سال 88 با دستگاه TDR اندازه گيري شده است.درصد رطوبت ثبت شده مربوط به لايه سطحي اول خاك در سال 91 بطور معني‌دار بيشتراز سالهاي 88 و 89 بوده و علت اين تفاوت معني‌دار نيز مربوط به بارندگي شب قبل از داده‌برداري مي‌باشد. موضوع ديگري كه در رابطه با منطقه ارسباران خيلي مهم بوده وميتوان مطرح كرد اينكه بعلت رطوبت نسبي بالاي هوا دراين منطقه تبخير وتعرق زيادي بويژه درفصل بهار نخواهيم داشت و رطوبت حاصل از بارندگي وانباشت آن در اوايل فصل بهار و روز‌هاي قبل از داده‌برداري تاثير زيادي برداده‌هاي رطوبت خاك داشته است، بطوريكه با برداشت مجدد داده‌ها‌ي رطوبت در روز پس ازبارندگي حدود 6-7 درصد اختلاف موجود بوده است. مقايسه درصد رطوبت عمق ()30-15 سانتيمتر باز هم بيانگر افزايش معني‌دار رطوبت در سال 90 نسبت به سال هاي ديگر است. علت اين افزايش علاوه بر بارندگي هاي روز قبل از داده برداري به ميزان بارش وكيفيت آن كه از ابتداي سال رويشي 90-89 تا اوايل خرداد ماه 90 رخ داده و موجب افزايش ذخيره رطوبتي خاك در لايه سطحي دوم خاك گرديده مربوط مي‌گردد. بافت خاك شني لومي بوده ولذا در طولاني مدت قادر به نگهداشت رطوبت ناشي از بارندگي فراوان نمي باشد. الگوي تغييرات ميانگين درصد رطوبت خاك نيز با الگوي بارندگي همخواني داشته و ميزان تغييرات آن تقريبا به موازات افزايش ميزان بارندگي مؤثر تغيير كرده است.