مطالعه عوامل مؤثر در تخريب ارسباران و بررسي راهكارهاي علمي و عملي با استفاده از آناليز سلسله مراتبي AHP و همپوشاني وزني مطابق تحليل شبكه اي ANP در GIS، مطالعه موردي: شمالغرب ايران، ارسباران، حوضه آبخيز مردانقم چاي

ارسباران، به شكل اكوتون با غناي بالايي از تنوع گونه اي فون و فلور و بعنوان يكي از ذخاير باارزش ژني در شمالغرب كشور استقرار يافته است و متأسفانه طي دهه هاي اخير، بعلّت اثر عوامل مختلفي دچار فرسايش شده است. فرايندهاي نامطلوبي مثل تجزيه اكوسيستمي، گسترش گونه هاي مهاجم گياهي و كاهش پوشش جنگلي، كاهش تنوع زيستي و توالي هاي آلوژني و بيوژني و در كل توالي پس رونده و قهقرايي در سيماي كلي آن ديده مي شود. اين مطالعه جهت تعيين عوامل مؤثر بر تخريب پوشش جنگلي و بررسي راهكارهاي مناسب جهت كاهش آن در حوضه مردانقم چاي صورت گرفته است. براي نيل به اين هدف، با استفاده از تصوير ماهواره اي SPOT 5 نقشه هاي رقومي مورد نياز تهيه و با استفاده از نظرات كارشناسي، اقدام به تعيين و وزن دهي عوامل اثرگذار در تخريب (6 معيار اصلي و 25 زيرمعيار) و راهكارهاي موجود (5 شاخص اصلي و 17 زيرشاخص) با استفاده از تحليل سلسله مراتبي (AHP) انجام گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه از بين 6 معيار اصلي (با ضريب ناسازگاري 03/0)، پارامترهاي مربوط به كاستي هاي مديريتي با وزن نسبي 38/0 بيشترين نقش و فاكتورهاي مؤثر در توالي اتوژني با وزن نسبي 034/0 كمترين نقش را در تخريب اكوسيستم جنگلي دارند. در بررسي راهكارهاي موجود، (با ضريب ناسازگاري 04/0)، توجه به توليدات جنگل داراي بالاترين وزن نسبي (406/0) و توجه به توسعه صنعت توريسم (07/0)، پايين ترين وزن نسبي را دارا شد. در اين تحقيق با بررسي اولويت هاي توليدي ارسباران براساس قابليت ها و توان اكولوژيكي آن، مشخص شد كه از پنج نوع چالش هاي توليدي جنگل (با ضريب ناسازگاري 01/0)، توليدات محصولات غيرچوبي جنگل داراي بالاترين اهميت و توسعه صنعت گياهان دارويي در حاشيه، داراي كمترين اهميت در چالش هاي توليدي منطقه جهت كاهش اثرات تخريبي منطقه دارند. در گام نهايي تحقيق با استفاده از همپوشاني وزني لايه ها (خصوصيات فيزيوگرافيكي، هيدرولوژيكي، ادافيكي، كاربري اراضي، زمين شناسي و ...) در GIS به روش تحليل شبكه اي ((ANP جهت بررسي قابليت هاي توليدي گياهان دارويي ارسباران بعنوان زيرشاخص اثرگذار و بعنوان بخش مهمي از محصولات فرعي منطقه پرداخته شد.