شناخت پديده آتش¬سوزي، اثرات و كاربردهاي ترويجي آن در مديريت اكوسيستم¬هاي مرتعي

مراتع جزء اكوسيستم¬هاي طبيعي و ديناميك كره زمين هستند. شواهد علمي نشان مي¬دهد آتش از ابتداي حيات به¬عنوان تهديدكننده بشر و محيط زيست آن محسوب مي¬شده و اثرات آتش بر بخش¬هاي عملكرد و ساختار اكوسيستم، بسته به شدت، زمان، منطقه و نوع مديريت آن متغير بوده است. هدف اين مقاله بررسي اثرات آتش بر بخش¬هاي زنده و غير زنده اكوسيستم مرتعي و كاربردهاي ترويجي بر اين اكوسيستم مي¬باشد. مرور مطالعات انجام شده در اين خصوص حاكي از آن است كه آتش به عنوان روشي آسان براي تغيير و اصلاح رويشگاه، كاهش آفات و امراض، ايجاد فضا براي مناطق مسكوني، زراعت، حفاظت و بالا بردن ارزش¬هاي تنوع زيستي، افزايش حاصلخيزي، اصلاح مرتع و مبارزه با گياهان غيرخوشخوراك چوبي استفاده مي¬شود. علاوه بر اين¬ كاربردها، با آگاهي از جنبه¬هاي مختلف آن مي¬توان در استفاده از جنبه¬هاي مثبت آتش به عنوان يك راه اصلاحي مرتع بهره جست طوري كه استفاده از آتش سبب افزايش توليد اكوسيستم و امنيت همه جانبه زندگي انسان شود. در مقابل، آتش مي¬تواند معايبي از جمله كاهش توليد كوتاه¬مدت مرتع، آلودگي آب و آلودگي هوا داشته باشد، لذا با افزايش اطلاعات مي¬توان، رفتار اكوسيستم¬هاي مرتعي در ميزان مقابله با آتش را پيش¬بيني كرد و اين منجر خواهد شد تا فرآيندهاي اعمال مديريت طوري اتخاذ شود كه سبب آسيب¬پذيري آن در مقابل آتش نشود. در اين خصوص فصل و زمان آتش¬سوزي، نوع تيپ گياهي و وضعيت اقليمي منطقه از مهمترين نكته¬هايي است كه در استفاده از آتش بايد به آن توجه كرد. نتيجه كلي اين بررسي نشان مي¬دهد بخش-هاي مختلف شامل موجوادت زنده و غيرزنده درگير با آتش و پاسخ¬هاي آن¬ها در قالب يك مدل مفهومي آتش¬سوزي در اكوسيستم و ارتباط دروني آنها قابل تصور و تجسم است كه برآيند اين اثرات بازخوردهايي در يك اكوسيستم دارد كه در نهايت محيط زيست و زندگي بشر را تحت¬الشعاع قرار مي¬دهند.