راهكارهايي بر مديريت توسعه پايدار جنگل¬هاي ارسباران

وقتي صحبت از جنگل¬هاي ارسباران پيش مي¬آيد براي بسياري، جنگل¬هاي انبوه باراني با فرآورده¬هاي سلولزي تداعي مي¬گردد و شايد همين نگرش بود كه باعث شد تا اواسط دهه هفتاد، متوليان امر جنگل¬هاي ارسباران را مظلومانه به فراموشي بسپارند. در حالي كه با نگاهي نو به اين جنگل¬ها به‌خوبي مي¬توان فهميد كه داراي ويژگي¬ها و ارزش¬هاي علمي، تحقيقاتي و محيط زيستي خاصي مي¬باشند. بنابراين براي صيانت و احياي اين جنگل¬ها بر مبناي توسعه پايدار با محوريت انسان(ساكنين) و بر اساس واقعيت‌هاي ذاتي بايد نسخه¬اي متفاوت داشت. جنگل¬هاي ارسباران تحت شرايط توپوگرافي و تلاقي چندين جريان آب و هوايي و لانه¬گزيني مه مديترانه¬اي در دره ارس تشكيل و از بيش‌ترين عناصر گياهي جنگل¬هاي شمال و غرب با گونه¬هاي انحصاري درخت پر (Cotinus coggygria)، و گونه با ارزش سرخدار(Taxus baccata) با تنوع بالاي۷۰۰ گونه برخوردار است كه البته تحت فشار بهره¬برداري¬هاي مفرط امروزه به¬صورت جنگل¬هايي با غالبيت نسبي شاخه¬زاد همسال و با تيپ غالب بلوط(Quercus sp.)، ممرز(Carpiuus sp.)، سياه تلو (Paliurus sp.)در بسياري نقاط درآمده است. هرچند جنگل¬هاي دانه¬زاد براي رسيدن به توسعه پايدار، ايده¬آل هستند ولي با توجه به حضور دام و ساير عواملي كه امروزه باعث تخريب اين جنگل¬ها مي¬شوند و تقريبا تمامي زادآوري¬هاي جنسي را از بين مي¬برند، تبديل جنگل شاخه¬زاد به حالت دانه¬زاد بسيار مشكل بوده و مي¬توان گفت كه در شرايط حاضر غيرممكن است. بنابراين جست¬گزيني از توده¬هاي شاخه¬زاد موجود و تقويت آن‌ها مي¬تواند راهكار خوبي باشد تا در آينده شاهد وضعيت بهتري در اين جنگل¬ها باشيم. همچنين در اين مورد تبديل وابستگي مستقيم و مخرب ساكنين به وابستگي سالم، داراي اهميت زيادي مي¬باشد. چون دور شدن از كليماكس در زماني طولاني رخ مي‌دهد، بديهي¬است كه درمان نيز زمان¬بر خواهد بود. در اين رابطه راهكارهاي مناسب در كوتاه مدت، شامل: آشناكردن دست¬اندركاران به اهميت موضوع، هماهنگي دستگاه-هاي اجرايي، توسعه كشت علوفه براي دام د‌‌ر ديم¬زارهاي كم¬بازده، گسترش تحقيقات، ايجاد قطب¬هاي گردشگري، سامان¬دهي تشكل¬هاي زيست¬محيطي، اجراي طرح¬هاي موفق جنگل¬داري و حفاظت بوده و نيز ايجاد مجتمع¬هاي اشتغال¬زايي، جذب سرمايه-گذاري بخش خصوصي، تداوم اجراي طرح¬هاي جنگل¬داري، كاشت درختان مثمر جنگلي در نقاط خالي جنگل توسط ساكنين از جمله راهكارهاي مناسب در دوره¬هاي بلندمدت مي¬باشند. همچنين تولي‌گري قدرتمندانه دستگاه¬هاي اجرايي و تحقيقاتي با ايمان به مشاركت مردم و نظارت دقيق، مي¬تواند ضامن اصلي اين فرآيند باشد.