نگاهي به آرايۀ مراعات نظير در دوبيتي‌هاي فايز

فايز پس از بابا طاهر عريان معروف‌ترين دوبيتي سراي ايران است. زبان وي را در رديف شعر عاميانه قلمداد مي‌كنند. او در شعر خود آرايه‌هاي مختلف لفظي و معنوي را بكار گرفته است. از جمله بارزترين آرايه‌هايي كه در دوبيتي‌هاي وي به وضوح ديده مي‌شود آرايه مراعات نظير يا تناسب است. نويسنده در اين مقاله به بررسي اين آرايه در دوبيتي‌هاي وي پرداخته است تا به اين سؤال اساسي پاسخ دهد: آيا مراعات نظير در شعر فايز صرفا به عنوان آرايه و تزيين كلام است يا وي از آن در رساندن معني و قصد خويش نيز بهره برده است؟ پژوهشگر براي پاسخ اين پرسش از روش تحليلي-توصيفي و مطالعۀ كتابخانه‌اي بهره گرفته است. نتيجه تحقيق به اين امر اشاره دارد كه فايز با توجه به موضوع سخن و غرض خويش، در بسياري از دوبيتي‌هايش كلمات متناسب را از حوزه‌هاي مختلف گرفته است و از توان آن‌ها در رساندن معنا و تصوير پردازي استفاده كرده است؛ بنابر‌اين، تناسب در دوبيتي‌هاي او تنها آرايه نيست بلكه، شاعر در بسياري از آن‌ها تصويرهاي هنريش را بر پايه اين آرايه بنا نموده است.