بهار، پراگماتيست ادبي

جهان معاصر و ويژگي‌هاي خاص آن: سازمان‌يافتگي تام و تمام حكومت‌ها، تأثيرپذيري بي چون و چراي حيات فردي و اجتماعي از نظام‌هاي سياسي، تمركز ثروت و قدرت در نزد نظام‌هاي سياسي، بهره‌مندي هر چه افزون‌تر از منابع طبيعي و لاجرم كمبود اين منابع و...حاصل و برآيندي جز گسترش نگرش پراگماتيستي ندارد؛ چنين نگرشي، با توجه به واقعيت‌هاي ملموس زندگي معاصر، خواه ناخواه، در گذر زمان، خود را بر جوامع بشري به‌مثابۀ امري تحميلي، اثبات و تحميل مي‌نمايد. گسترۀ ادبيات، از اين قاعده بر كنار نيست؛ اين بدان معناست كه در حوزۀ پژوهش‌ها و آفرينش‌هاي ادبي، پژوهندگان و هنرمندان، به‌گونه‌اي هر چه آشكار، به آثارشان سمت‌وسوي اجتماعي-سياسي داده، آن را در خدمت اهداف انساني و اجتماعي به كار مي‌گيرند. جامعه، محيط و دورۀ زندگي ملك‌الشعراي بهار (1266-1330) به عنوان جزء و نمودي از جهان معاصر، برخوردار از چنان كيفيت‌ها و ويژگي‌هايي بوده است كه از پژوهش‌گر، روزنامه‌نگار و شاعر مورد اشارۀ اين جستار، يك پراگماتيست ادبي ساخته است. زندان سروده‌هاي بهار، ازجمله نمودگاه‌هاي خاص اين نگرش اجتماعي است؛ هم ازاين‌رو جستار حاضر، اين بخش از سروده‌هاي بهار را مورد توجه، بررسي و تحقيق قرار داده است.