راستي آزمايي ماده تاريخ در شعر بهار

ماده تاريخ يكي از صنايع ادبيست و آن عبارتست از آوردن تاريخ واقعه¬اي در ضمن بيت يا مصراعي كه مجموع حروف آن به حساب ابجد مطابق با تاريخ آن واقعه‌ باشد. ملك الشعراي بهار از جملۀ شاعرانيست كه در اين فن ورود كرده و در بسياري از سروده¬هاي خود ، براي ثبت وقايع از فن ماده تاريخ استفاده كرده است.با مشاهدۀ كثرت استفاده بهار از فن ماده تاريخ¬ جهت ثبت وقايع، اين سوال مطرح شد كه آيا اين ماده تاريخ¬ها واقعا با تاريخ وقايع مورد نظر مطابقت دارد؟ و اينكه آيا بهار ماده تاريخ¬ها را براساس تاريخ شمسي سروده يا تاريخ قمري؟ براي پاسخ به پرسش¬هاي فوق، ابتدا از كل ديوان اشعار بهار فقط قطعات او(۱۹۰ قطعه) به¬عنوان جامعۀ آماري انتخاب شد كه از آن مجموع، تعداد ۲۱ قطعه داراي ماده تاريخ بود. ماده تاريخ اين قطعات پس از حرف نگاري، بر اساس معادل عددي هر حرف با استفاده از حساب ابجد استخراج شد و در نهايت عدد به¬دست آمده، با تاريخ واقعۀ مذكور تطبيق داده شد و مشخص شد در ده قطعه از مجموع بيست و يك قطعه عدم مطابقت وجود دارد. و عدم تطابق بيشتر(نه مورد از ده مورد) مربوط به ماده تاريخ¬هايي است كه به تاريخ قمري سروده شده¬اند.