آزادي و آزادانديشي در شعر و انديشه ملك‌الشعرا بهار

يكي از مهم‌ترين موضوعات و درون‌مايه‌هاي اصلي در شعر فارسي در عصر مشروطه «آزادي» و «آزادانديشي» است كه درك صحيح پيام شعر اين دوره، تا حدّي منوط به شناخت جايگاه آن است. مفهوم آزادي در نظر شاعران اين دوره با مفهوم آن در نزد گذشتگان متفاوت است. ازاين‌رو آزادي، به معناي غربي آن، يعني دموكراسي، از دوران مشروطه به بعد به‌عنوان يكي از مؤلفه‌هاي اصلي شعر فارسي به شمار مي‌رود. شاعران مشروطه و بعدازآن، به اين مسئله نگاه ويژه‌اي داشته و دارند. اين آزادي، عموماً همان آزادي‌هاي سياسي – اجتماعي است كه بشر امروز، سخت بدان نياز دارد و در پي رسيدن به آن است. زماني كه بحث از آزادي مي‌شود، مسائلي مانند حكومت ملي، قانون، آزادي‌هاي فردي و سياسي ازجمله آزادي مطبوعات، عقيده، استقلال سياسي و وطن بيش از همه مدنظر نويسندگان و شاعران است. يكي از كساني كه نگاهي خاص و متفاوت نسبت به آزادي و آزادانديشي دارد ملك‌الشعرا بهار است. او پيوسته آزادي و وطن را ستايش مي‌كرد. بهار به‌عنوان شاعري مبارز و آزادي‌خواه دراين‌ارتباط كارنامه درخشان و قابل قبولي از خويشتن به يادگار گذاشته است. او ازجمله شاعران پرچمدار در حوزه مبارزه با استعمار و استبداد و آزاديخواهي است. آزادي در نگاه و انديشه بهار، يعني استقلال سياسي ايران. منظور او از آزادي‌هاي سياسي و اجتماعي (اعم از آزادي بيان، قلم، احزاب، قانون، مجلس و...) بيش از همه متوجه همين مفهوم بنيادي، يعني استقلال ايران است. در اين مقاله كه به روش كتابخانه‌اي و توصيفي انجام گرفته، نگاه خاص ملك‌الشعرا بهار به آزادي و آزادانديشي نشان داده شده و مورد بحث و بررسي و تجزيه‌وتحليل قرار گرفته است.