بررسي مفهوم نظري وطن و شكل گيري شاعرانه ي آن در شعر بهار

پيوند ادبيات و اجتماع منشأ شكل گيري مضامين اجتماعي در حيطة شعر است. شعر مشروطه به سبب تعهد به واقعيتهاي اجتماعي بيش از پيش بازتاب مقتضيات زمان بوده تا آنجا كه رسالت شعر در اين دوره بيداري مردم و بيان حقايق اجتماعي و سياسي است. وطن همواره به عنوان يكي از مهمترين درون مايه هاي شعري شاعران آزاده مطرح بوده است؛ مخصوصاً در برهه اي كه دشمني خارجي بر آن مسلط شده يا قصد تصرف آن را داشته است. ملك الشعراي بهار نيز از جمله شاعران و سياستمداران مشروطه است كه با ديدگاهي خاص به مشروطه و مسائل مربوط به آن پرداخته و ديوان او بازتاب عناصر روشنفكرانه ي آن دوره است. در حقيقت بهار توانسته بخشي از قابليت هاي موجود در شعر كه شامل برداشت خاص شاعر از وقايع جامعه و شيوه ي القاي دوباره ي آن به مردم است را نشان دهد. وي با شعر اجتماعي و انتقادي خود چشم اندازش را نسبت به وطنش ابراز داشته است. اگرچه حضور و حكومت وطن بر شعر بهار به عنوان حقيقتي انكار ناپذير پذيرفته شده ، اما تاكنون هيچگونه پژوهش ژرف و همه جانبه اي كه مفهوم مزبور را چه از جنبه ي نظري و چه از جنبه ي بيان شاعرانه ي آن مورد بررسي قرار داده باشد، بر ديوان اين شاعر انجام نگرفته است . برخورد بيشتر پژوهشگران با اين مفهوم برخوردي كلي گرا و بدون وارد شدن در جنبه هاي نظري و بنيادي و يا نمودن دقايق و باريك فهمي هاي شاعرانه بوده است. در اين مقاله برآنيم تا به بررسي مفهوم نظري وطن و شكل گيري شاعرانه ي آن در شعر بهار بپردازيم.